Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

een verbinding met de werkelijke toestanden. Het denken van Marx, zo schrijft De Kadt, heeft de
stoot gegeven tot ‘zelfkritiek in de maatschappijwetenschappen.’
Er zijn nog wel meer oorzaken te noemen voor de hernieuwde belangstelling voor de ideeën van
Marx. Maar dit is op zichzelf nog geen rechtvaardiging van een vertaling van Das Kapital. Er is
immers al zo ontstellend veel geschreven over Marx en het marxisme, dat men zich kan afvragen
of niet volstaan kan worden met het lezen van boeken over Marx en zijn leer.
Er is al eens gezegd dat een klassiek boek een boek is, waar men alleen nog óver leest. Juist omdat
er zo ontzettend veel over dit ‘klassieke boek’ is geschreven, is het gevaarlijk om er alleen
óver te lezen. Er bestaan talloze interpretaties van de ideeën uit dit werk; iedereen, die in de afgelopen
honderd jaar over Das Kapital heeft geschreven — en dat zijn er nogal wat — kwam met
een eigen interpretatie. Men heeft Das Kapital geparafraseerd en gepopulariseerd, herschreven en
vervalst, ‘vereenvoudigd’ en ‘uitgelegd’. Daarom kan het verfrissend werken het boek zélf te lezen.
In ieder geval is de lezer dan niet afhankelijk van de interpretatie van een ander[7v]
Daarnaast moet natuurlijk de vraag gesteld worden waarom, als we dan Marx zélf moeten lezen,
juist het eerste deel van Das Kapital? De beantwoording van die vraag kan eenvoudig zijn. Omdat
we in dit werk alle belangrijke elementen van de leer van Marx tegenkomen: het historisch
materialisme, arbeidswaarde en meerwaarde, concentratie en accumulatie van kapitaal, uitbuiting,
klassenstrijd en revolutie, om maar enkele dingen te noemen. Een van de grote kenners van de
ideeën van Marx heeft geschreven: ‘Men kan bij het bestuderen van Marx het beste beginnen met
het eerste deel van Das Kapital.’[8v]
Wanneer we aannemen dat het zin heeft ook in Nederland Das Kapital weer onder de aandacht te
brengen en dat het de moeite loont om door een vertaling de barrière van het moeizame Duitse
taalgebruik van Marx te doorbreken, blijft nog één vraag over: waarom een nieuwe vertaling? In
het begin van deze eeuw heeft Frank van der Goes dit werk reeds in het Nederlands vertaald[9v]
en waarom zou niet kunnen worden volstaan met een herdruk van die vertaling?
Frank van der Goes heeft zonder enige twijfel pioniersarbeid verricht voor de Nederlandse arbeidersbeweging
en niet in de laatste plaats door zijn vertaling van Das Kapital. Het is jammer dat
hij bij het vertalen niet de nauwkeurigheid in acht heeft genomen, die noodzakelijk was. Zijn vertaling
is op een groot aantal punten beslist onvolledig en onjuist; zij is ten onrechte klassiek geworden
in de Nederlandse arbeidersbeweging. Hierbij denk ik niet in de eerste plaats aan de germanismen.
Marx vertalen zonder in germanismen te vervallen is moeilijk en ook in mijn vertaling
zullen ze wel voorkomen.[10v] Talloze keren echter heeft Van der Goes gewoon verkeerd vertaald.
Deze onjuiste vertalingen kunnen in drie rubrieken worden ondergebracht: I. onjuiste vertalingen,
die echter het begrijpen van de theorie van Marx niet in de weg staan; II. onjuiste vertalingen,
die het begrijpen van de theorie van Marx moeilijk maken; III. onjuiste vertalingen, die
een totaal verkeerde voorstelling geven van de theorie van Marx. Van elk der rubrieken enkele
voorbeelden:
I. Deze gevallen komen talloze keren voor. ‘Sturm- und Drangperiode’ (M. p. XII) wordt vertaald
met ‘strijdperiode’ (VdG, p. XIV), ‘Baumwolle’ (M., p. XXI) met ‘wol’ (VdG, p. XXIII), ‘phantasmagorisch’
(M., p. 39) met ‘fantastisch’ (VdG, p. 47), ‘féodalité’ (M., p. 48) met ‘Middeleeu-