Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

algemeen equivalent. Zodra het goud het monopolie van deze positie in de waarde-uitdrukking
van de warenwereld had veroverd, werd het geldwaar; pas vanaf dit ogenblik, het moment dus
waarop het goud reeds geldwaar is geworden, onderscheidt de vierde vorm zich van de derde, is
de algemene waardevorm veranderd in de geldvorm.
De enkelvoudige relatieve waarde-uitdrukking van een waar (bijvoorbeeld het linnen) in de reeds
als geldwaar functionerende waar (bijvoorbeeld het goud) is de prijsvorm. De ‘prijsvorm’ van het
linnen is dus:
20 el linnen = 2 ons goud
of, wanneer £2 de naam is die aan 2 ons goud wordt gegeven:
20 el linnen = £2
De moeilijkheid van het begrip geldvorm ligt in het begrijpen van de algemene equivalentvorm,
dus van de algemene waardevorm (de derde vorm). De derde vorm is op zichzelf weer terug te
voeren tot de tweede vorm, de ontplooide waardevorm, en daarvan vormt de eerste vorm weer het
samenstellende element: 20 el linnen = 1 jas of x waar A = y waar B. De enkelvoudige warenvorm
is dus de kiem van de geldvorm.
4. Het fetisjkarakter van de waar en zijn geheim
Op het eerste gezicht schijnt de waar een alledaags en eenvoudig ding te zijn. Uit haar analyse
blijkt dat het een bijzonder lastig ding is, vol met metafysische spitsvondigheden en theologische
grillen. Voor zover de waar gebruikswaarde is, is er niets geheimzinnigs aan, onverschillig of ik
haar bekijk als iets, dat door haar eigenschappen menselijke behoeften bevredigt of als iets, dat
deze eigenschappen pas verwerft als product van menselijke arbeid. Het is zonder meer duidelijk
dat de mens door zijn bezigheden de vormen van de natuurlijke stoffen zodanig verandert, dat
deze voor hem nuttig worden. De vorm van het hout bijvoorbeeld wordt veranderd als men er een
tafel van maakt. Desalniettemin blijft de tafel hout, een gewoon, duidelijk waarneembaar ding.
Maar zodra de tafel als waar optreedt, verandert het in een ding, dat zowel waarneembaar als bovennatuurlijk
is. De tafel staat dan niet meer met de poten op de grond, maar staat tegenover alle
andere waren op haar kop; in haar houten kop ontstaan grillen, die nog meer opzien baren dan het
geval zou zijn wanneer de tafel zelf begon te dansen.[25]
Het mystieke karakter van de waar komt dus niet voort uit haar gebruikswaarde. Evenmin komt
het voort uit het wezen van de waardebepaling. Want, in de eerste plaats, hoe verschillend de
vormen van nuttige arbeid of productieve werkzaamheden ook zijn, het is een fysiologische
waarheid dat deze vormen functies zijn van het menselijk organisme en dat elk van deze functies
— ongeacht hun aard en ongeacht hun vorm — aanwending is van menselijke hersenen, zenuwen,
spieren, zintuigen, enzovoort. En wat betreft het tweede element dat aan de bepaling van de
waardegrootte ten grondslag ligt, de tijdsduur van deze aanwending of kwantiteit van de arbeid,
deze is zeer duidelijk te onderscheiden van de kwaliteit van de arbeid. Onder alle omstandigheden
dient de arbeidstijd, die voor de productie van de levensbehoeften nodig is, de mensen te interesseren,
ofschoon deze belangstelling in de verschillende stadia van de ontwikkeling niet altijd