Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

van de talloze uiteenlopende waren in prijzen, in denkbeeldige hoeveelheden goud, om te zetten;
als prijsstandaard meet het geld deze hoeveelheden goud. Met de waardemeter worden de waren
als waarden gemeten; de prijsstandaard daarentegen meet hoeveelheden goud aan een bepaalde
hoeveelheid goud en niet de waarde van de ene hoeveelheid aan het gewicht van een andere hoeveelheid
goud. Voor de prijsstandaard moet een bepaald gewicht aan goud als meeteenheid worden
vastgesteld. Hier is het, evenals bij alle andere gevallen waarbij de maat van gelijknamige
grootheden wordt bepaald, van beslissende betekenis dat de maatverhoudingen onveranderlijk
zijn. De prijsstandaard vervult daarom zijn functies des te beter, wanneer dezelfde hoeveelheid
goud onveranderlijk als meeteenheid dienst doet. Als waardemeter kan het goud slechts dienen
omdat het zelf arbeidsproduct is, dus potentieel in waarde variabel is.[55]
Het is in de eerste plaats duidelijk dat een verandering in de waarde van het goud geen enkele
invloed uitoefent op de functie van het goud als prijsstandaard. Hoe de waarde van het goud ook
verandert, steeds blijven verschillende hoeveelheden goud in dezelfde waardeverhouding tot elkaar
staan. Zou de waarde van het goud met 100 % dalen, dan blijft de waarde van 12 ons goud
nog steeds 12 keer zo groot als de waarde van 1 ons goud en bij de prijzen gaat het slechts om de
verhouding tussen verschillende hoeveelheden goud. Aangezien anderzijds bij daling of stijging
van de waarde van het goud het gewicht van een ons goud niet verandert, veranderen dus evenmin
de evenredige delen van het ons goud en verricht het goud dus, ongeacht veranderingen in
zijn waarde, als vaste prijsstandaard steeds dezelfde dienst.
De verandering in de waarde van het goud is evenmin een belemmering voor de functie van het
goud als waardemeter. Alle waren ondergaan tegelijkertijd deze verandering, waardoor — ceteris
paribus — hun wederkerige relatieve waarden ongewijzigd blijven, hoewel zij zich nu allen in
een hogere of in een lagere goudprijs uitdrukken dan vóór de verandering.
Evenals bij de uitdrukking van de waarde van een waar in de gebruikswaarde van een andere
waar, wordt ook bij de waardering van de waren in goud slechts verondersteld dat op het gegeven
moment de productie van een bepaalde hoeveelheid goud een bepaalde hoeveelheid arbeid kost.
In het algemeen hebben de hierboven ontwikkelde wetten van de eenvoudige relatieve waardeuitdrukking
betrekking op fluctuaties van de warenprijzen.
Bij een gelijkblijvende waarde van het geld kan een algemene prijsstijging van de waren slechts
plaatsvinden indien de waarde van de waren groter wordt; bij gelijkblijvende waarden van de waren
kan deze prijsstijging slechts plaatsvinden indien de waarde van het geld daalt. Omgekeerd
geldt: bij een gelijkblijvende waarde van het geld kan een algemene prijsdaling slechts plaatsvinden
indien de waarde van de waren vermindert; bij gelijkblijvende waarde van de waren kan deze
prijsdaling slechts plaatsvinden, indien de waarde van het geld stijgt. Hieruit volgt geenszins dat
een stijging van de waarde van het geld een proportionele daling van de prijzen van de waren
veronderstelt en evenmin dat een daling van de waarde van het geld een proportionele stijging
van de prijzen van de waren veronderstelt. Dit geldt slechts voor waren met een constante waarde.
Die waren bijvoorbeeld, waarvan de waarde gelijktijdig met en in gelijke mate als de waarde
van het geld stijgt, behouden dezelfde prijs. Stijgt de waarde van de waren langzamer of sneller
dan de waarde van het geld, dan wordt de daling of de stijging van hun prijs bepaald door het
verschil tussen de verandering van hun waarde en de verandering van de waarde van het geld,
enzovoort.