Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

De normale arbeidsdag in de moderne industrie dateert pas van de fabriekswet van 1833; deze
was van toepassing op de katoen-, wol-, vlas- en zijdefabrieken. Niets kenmerkt de geest van het
kapitaal zo goed als de geschiedenis van de Engelse fabriekswetgeving in de periode 1833-64!
Volgens de wet van 1833 behoorde de gewone arbeidsdag in de fabriek te beginnen om 5.30 uur
‘s ochtends en te eindigen om 8.30 uur ‘s avonds; binnen deze grenzen — een tijdsduur van 15
uur — was het toegestaan jongeren (dat wil zeggen personen tussen 13 en 18 jaar) onverschillig
welk deel van de dag te laten werken, met dien verstande echter dat dezelfde jeugdige persoon op
één en dezelfde dag niet meer dan 12 uur mocht werken, uitgezonderd enkele met name genoemde
gevallen. Artikel 6 van deze wet bepaalde ‘dat in de loop van iedere dag aan dergelijke perso-
nen met beperkte arbeidstijd tenminste 1 1 / 2 uur zal worden toegestaan voor het nuttigen van de
maaltijden’. Het laten werken van kinderen onder de 9 jaar werd — met later te noemen uitzonderingen
— verboden; de arbeid van kinderen tussen 9 en 13 jaar werd beperkt tot 8 uur per dag.
Nachtarbeid (dat wilde volgens deze wet zeggen: arbeid tussen 8.30 uur ‘s avonds en 5.30 uur ‘s
ochtends) werd voor alle personen tussen 9 en 18 jaar verboden.
De wetgevers waren allerminst van plan de vrijheid van het kapitaal om de volwassen arbeidskracht
uit te zuigen of — zoals zij het noemden — ‘de vrijheid van de arbeid’ aan te tasten; daarom
broedden zij een systeem uit om dergelijke afschuwelijke gevolgen van de fabriekswet te
voorkomen.
‘Het grote euvel van het huidige fabriekssysteem,’ zo lezen wij in het eerste rapport van de Centrale
Raad van de Commissie van 25 juni 1833, ‘is dat het de noodzaak met zich meebrengt de
arbeid van kinderen te verlengen tot de langst mogelijke arbeidsdag der volwassenen. Behalve
beperking van de arbeid van volwassenen — waardoor men een euvel in het leven zou roepen dat
groter is dan men wil voorkomen — schijnt het enige geneesmiddel het plan te zijn, dubbele
groepen kinderen te laten werken.’ Dit ‘plan’ werd uitgevoerd onder de benaming van system of
relays (zowel in het Engels als in het Frans betekent relay het wisselen van postpaarden op de
verschillende stopplaatsen), zodat bijvoorbeeld van 5.30 ‘s ochtends tot 1.30 uur ‘s middags de
ene groep kinderen tussen 9 en 13 jaar wordt voorgespannen en van 1.30 ‘s middags tot 8.30 uur
‘s avonds een andere groep, enzovoort.
Om de heren fabrikanten te belonen voor het feit dat zij alle wetten over de kinderarbeid, die gedurende
de afgelopen tweeëntwintig jaar waren afgekondigd, op de meest brutale wijze hadden
genegeerd, werd ook nu voor hen de pil verguld. Het Parlement bepaalde dat na 1 maart 1834
geen kinderen onder de 11 jaar, na 1 maart 1835 geen kinderen onder de 12 jaar en na 1 maart
1836 geen kinderen onder de 13 jaar langer dan 8 uur in een fabriek zouden mogen werken! Dit
‘liberalisme’, dat het ‘kapitaal’ zo gaarne ontzag, was des te prijzenswaardiger als men nagaat dat
dr. Farre, Sir. A. Carlisle, Sir B. Brodie, Sir C. Bell, de heer Guthrie, enzovoort, kortom de beroemdste
artsen en chirurgen van Londen, in hun getuigenverklaringen voor het Lagerhuis het
periculum in mora (er is gevaar bij uitstel) hadden uitgesproken! Dr. Ferre drukte zich nog wat
scherper uit: ‘Wetgeving is vereist ter voorkoming van de dood, onverschillig de vorm, waarin
dood voortijdig kan worden veroorzaakt; en zeker deze vorm (de vorm van de fabriek -M.) moet
worden beschouwd als de wreedste wijze van het veroorzaken van de dood.’[135] Ditzelfde ‘verlichte’
Parlement, dat uit fijngevoeligheid jegens de heren fabrikanten nog jarenlang kinderen be-