Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

verkopen heeft — en de rijkdom der weinigen, die voortdurend groter wordt ofschoon zij reeds
lang opgehouden hebben te werken. Dergelijke onnozele kinderachtigheden worden bijvoorbeeld
door de heer Thiers nog met plechtstatige ernst aan de eens zo geestrijke Fransen voorgeschoteld
ter verdediging van de propriété (eigendom). Maar zodra het probleem van de eigendom in geding
komt, wordt het een heilige plicht het standpunt van de kinderfabel te bestempelen als het
juiste standpunt voor alle leeftijden en voor alle trappen van ontwikkeling. In de werkelijke geschiedenis
spelen — zoals bekend — verovering, onderdrukking, roofmoord, kortom geweld de
hoofdrol. In de zachtaardige politieke economie heerste van oudsher een idyllische sfeer. Recht
en ‘arbeid’ waren van begin af aan de enige middelen tot verrijking, natuurlijk steeds weer met de
uitzondering van ‘dit jaar’. In feite zijn de methoden van de oorspronkelijke accumulatie allesbehalve
idyllisch.
Geld en waar zijn niet van meet af aan kapitaal, evenmin als productie- en bestaansmiddelen. Zij
moeten in kapitaal worden omgezet. Deze omzetting kan echter alleen maar onder bepaalde omstandigheden
plaatsvinden, welke hier op neer komen: twee zeer verschillende soorten warenbezitters
moeten tegenover elkaar komen te staan en met elkaar in contact treden, aan de ene kant
bezitters van geld, productie- en bestaansmiddelen, voor wie het er om gaat de in hun bezit zijnde
waardesommen in waarde te vergroten door koop van vreemde arbeidskracht; aan de andere kant
vrije arbeiders, verkopers van hun eigen arbeidskracht en daardoor verkopers van arbeid. Vrije
arbeiders in de dubbele betekenis van het woord, namelijk dat zij noch zelf direct tot de productiemiddelen
behoren — zoals slaven, lijfeigenen, enzovoort —, noch dat de productiemiddelen
hun toebehoren — zoals bij de zelfstandige boer, enzovoort —, maar dat zij daarvan vrij, los en
ontbloot zijn. Met deze polarisatie van de warenmarkt zijn de fundamentele voorwaarden gegeven
voor de kapitalistische productie. De kapitaalverhouding veronderstelt de scheiding tussen
arbeiders en het bezit van de voorwaarden ter verwezenlijking van de arbeid. Zodra de kapitalistische
productie eenmaal op eigen benen staat, handhaaft ze niet alleen deze scheiding, maar reproduceert
ze deze scheiding op een steeds grotere schaal. Het proces, waardoor de kapitaalverhouding
tot stand wordt gebracht, kan dus niets anders zijn dan het proces van scheiding tussen
de arbeider en het bezit van zijn arbeidsvoorwaarden, een proces dat enerzijds de maatschappelijke
bestaans- en productiemiddelen in kapitaal omzet, anderzijds de directe producenten verandert
in loonarbeiders. De zogenaamde oorspronkelijke accumulatie is dus niets anders dan het historische
scheidingsproces tussen producent en productiemiddel. Dit proces schijnt ‘oorspronkelijk’ te
zijn, omdat het de voorgeschiedenis vormt van het kapitaal en van de daarbij behorende productiewijze.
De economische structuur van de kapitalistische maatschappij is voortgekomen uit de economische
structuur van de feodale maatschappij. De ontbinding van de ene heeft de elementen voor de
andere vrijgemaakt.
De directe producent, de arbeider, kon pas dan over zijn persoon beschikken als hij niet langer
gebonden was aan de grond en niet langer de lijfeigene of horige was van een ander. Om de vrije
verkoper van arbeidskracht te worden, die zijn waar overal brengt waar er een markt voor is,
moest hij verder nog bevrijd zijn van de heerschappij van de gilden met hun bepalingen ten aanzien
van leerlingen en gezellen en met hun belemmerende arbeidsvoorschriften. Daardoor doet de
historische beweging, welke de producenten verandert in loonarbeiders, zich aan de ene kant voor
als hun bevrijding van dienstbaarheid en gildendwang en voor onze burgerlijke geschiedschrij-