Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

toegewezen, zou nu voor de arbeiders te groot worden gevonden; het zou van hen kleine boeren
kunnen maken.’ George Roberts, The Social History of the People of the Southern Counties of
England in Past Centuries, London, 1856, p. 184.
[195] ‘Dit recht van de arme op een aandeel in de tiende is vastgelegd in de oude wetten.’
Tuckett, t.a.p., deel II, pp. 804-805.
[196] William Cobbett, A History of the Protestant Reformation, § 471.
[197] Wat de protestantse ‘geest’ is, kan men onder andere uit het volgende opmaken. In het zuiden
van Engeland staken verschillende grondbezitters en gegoede pachters de hoofden bijeen en
stelden over de juiste interpretatie van de armenwet van Elisabeth tien vragen op, die zij ter beoordeling
voorlegden aan een beroemde jurist uit die tijd, Sergeant Snigge (later rechter onder
Jacobus I). ‘Negende vraag: enkele rijke boeren uit de gemeente hebben een slim plan uitgedacht,
waardoor alle moeilijkheden bij de uitvoering van de wet kunnen worden omzeild. Zij stellen
voor in de gemeente een gevangenis te bouwen. Aan iedere arme, die zich niet hierin wil laten
opsluiten, zal ondersteuning worden geweigerd. In de omgeving zal dan worden bekendgemaakt
dat indien iemand de armen van deze gemeente zou willen pachten, hij een verzegelde opgave
moet indienen en dat op een bepaalde dag degene met de laagste prijs ons van de armen zal ontlasten.
De voorstellers van dit plan menen dat er in de graafschappen in de omgeving personen
zijn, die niet willen werken en die geen vermogen of krediet hebben om een pacht of een schip te
verwerven, waardoor zij zonder arbeid zouden kunnen leven. Dergelijke personen zouden geneigd
kunnen zijn de gemeente zeer voordelige aanbiedingen te doen. Zouden hier en daar armen,
die zijn toevertrouwd aan de zorgen van de aannemers, bezwijken, dan zou dit de schuld van de
aannemers zijn, aangezien de gemeente aan haar plichten jegens dergelijke armen zou hebben
voldaan. Wij vrezen echter, dat de huidige wet dergelijke voorzorgsmaatregelen niet toestaat;
maar u dient te weten dat de rest van de eigenaars van vrije goederen uit dit graafschap en uit de
naburige graafschappen zich bij ons zullen aansluiten om hun leden van het Lagerhuis opdracht
te geven een wetsvoorstel in te dienen, dat opsluiting en dwangarbeid van de armen toestaat, zodat
iedereen, die zich verzet tegen opsluiting, geen aanspraak zal kunnen maken op ondersteuning.
Dit zal, naar wij hopen, mensen in behoeftige omstandigheden er van weerhouden ondersteuning
aan te vragen.’ R. Blakey, The History of Political Literature from the Earliest Times,
London, 1855, deel II, pp. 84-85. - In Schotland vond de afschaffing van de lijfeigenschap eeuwen
later plaats dan in Engeland. Nog in 1698 verklaarde Fletcher van Saltoun in het Schotse
parlement: ‘Het aantal bedelaars in Schotland is op niet minder dan 200.000 geschat. De enige
remedie die ik, een republikein uit principe, kan voorstellen is het herstel van de oude toestand
van lijfeigenschap en om allen, die niet in staat zijn voor hun eigen onderhoud te zorgen, slaven
te maken.’ Iets dergelijks zien we bij Eden: ‘Het pauperisme dateert van de bevrijding der landbouwers.
. . Manufactuur en handel zijn de werkelijke oorzaken van het ontstaan van onze nationale
armen.’ (t.a.p., deel I, hoofdstuk 1, pp. 60-61) Evenals de Schotse republikein uit principe
vergist Eden zich slechts in zoverre, dat niet de opheffing van de lijfeigenschap, maar de onteigening
van het grondbezit van de landbouwer hem tot proletariër, respectievelijk pauper maakte. -
In Frankrijk, waar de onteigening zich op een andere wijze voltrok, vinden we zoiets als de Engelse
armenwet in de Verordening van Moulins van 1566 en in het Edict van 1656.
[198] De heer Rogers legt - ofschoon hij toen hoogleraar in de economie was aan de Universiteit
van Oxford, de zetel van de protestantse orthodoxie - in het voorwoord van zijn History of Agriculture
de nadruk op de verpaupering van de volksmassa door de Reformatie.
[199] A Letter to Sir T. C. Banbury, Bart., on the High Price of Provisions, By a Suffolk Gentle-