Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

_______________
[1] De tegenstelling tussen de macht van het grondeigendom — die berust op de persoonlijke
verhouding tussen knecht en heer — en de onpersoonlijke macht van het geld komt duidelijk tot
uiting in de volgende twee Franse spreekwoorden: Nulle terre sans seigneur en L’argent n’a pas
de maître (Geen land zonder heer; Het geld heeft geen meester).
[2] ‘Met het geld koopt men de goederen en met de goederen koopt men het geld.’ Mercier de la
Rivière, L’ordre naturel et essentiel des sociétés politiques, p. 543.
[3] ‘Wanneer een ding gekocht wordt om het weer te verkopen, dan noemt men de hiervoor gebruikte
som voorgeschoten geld; wanneer het niet gekocht wordt om te worden verkocht, dan
moet het beschouwd worden als besteed geld.’ James Steuart, Works etc., in de door zijn zoon,
Generaal Sir James Steuart verzorgde editie, London, 1801, deel I, p. 274.
[4] Mercier de la Rivière roept de mercantilisten toe: ‘Men ruilt geen geld tegen geld.’ (t.a.p., p.
486) In een geschrift, dat ex professo ‘handel’ en ‘speculatie’ behandelt, kan men lezen: ‘Alle
handel bestaat uit het ruilen van uiteenlopende dingen; en het voordeel (voor de koopman? -M.)
ontstaat juist dank zij deze verscheidenheid. Het ruilen van een pond brood tegen een pond brood
zou zonder enig voordeel zijn. . . hierin ligt dan ook het lucratieve onderscheid tussen handel en
spel, dat slechts ruil van geld tegen geld is.’ Th. Corbet, An Inquiry into the Causes and Modes of
the Wealth of Individuals; or the Principles of Trade and Speculation explained, London, 1841, p.
5. Ofschoon Corbet niet ziet dat G — G, geld ruilen tegen geld, niet slechts de kenmerkende
vorm is van de circulatie van het handelskapitaal, maar van ieder kapitaal, geeft hij tenminste toe
dat deze vorm van handel, de speculatie, de vorm van het spel bezit; maar dan komt MacCulloch
en hij vindt dat kopen om te verkopen speculeren is, waardoor dus het onderscheid tussen speculatie
en handel wegvalt. ‘Iedere transactie, waarbij iemand goederen koopt om ze weer te verkopen,
is in feite speculatie.’ MacCulloch, A Dictionary practical etc. of Commerce, London, 1847,
p. 1009. Nog veel naïever bij Pinto, de Pindarus van de Amsterdamse beurs: ‘De handel is een
spel (welke stelling is ontleend aan Locke -M.) en men kan dit spel niet winnen als men het speelt
met bedelaars. Indien men lange tijd achtereen aan iedereen en alles verdient, zou men uit zichzelf
het grootste deel van de winst weer moeten teruggeven om zodoende het spel weer opnieuw
te beginnen.’ Pinto, Traité de la Circulation et du Crédit, Amsterdam, 1771, p. 231.
[5] ‘Het kapitaal splitst zich. . . in het oorspronkelijke kapitaal en de winst, de aanwas van het
kapitaal. . . ofschoon in praktijk deze winst weer onmiddellijk bij het kapitaal wordt gevoegd en
mét het kapitaal in beweging wordt gebracht.’ F. Engels, Umrisse zu einer Kritik der Nationalökonomie,
in: ‘Deutsch-Französische Jahrbücher’, onder redactie van Arnold Ruge en Karl
Marx, Paris, 1844, p. 99.
[6] Aristoteles stelt de chrematistiek tegenover de economie. Hij gaat uit van de economie. Voor
zover de economie de kunst is om in het onderhoud te voorzien, is zij beperkt tot het verkrijgen
van goederen, die noodzakelijk zijn voor het leven en voor het huishouden of die nuttig zijn voor
de staat. ‘De ware rijkdom bestaat uit dergelijke gebruikswaarden; want de voor een goed leven
noodzakelijke omvang van dit soort bezit is niet onbeperkt. Er bestaat echter een tweede soort
kunst om in het onderhoud te voorzien, die men bij voorkeur en terecht chrematistiek noemt, volgens
welke er geen beperkingen schijnen te bestaan aan rijkdom en bezit. De warenhandel (de
door Aristoteles gebruikte term betekent letterlijk kleinhandel en hij gebruikt deze term, omdat in
die handel de gebruikswaarde overheerst -M.) behoort van nature niet tot de chrematistiek, want
hier heeft de ruil slechts betrekking op hetgeen zij zelf (koper en verkoper) nodig hebben.’ Daar-