Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

Beschouwen we echter het geld, dan zien we dat zijn aanwezigheid een zekere graad van ontwikkeling
van de warenruil vooronderstelt. De bijzondere geldvormen — louter warenequivalent,
circulatiemiddel, betaalmiddel, schat en wereldgeld — wijzen, al naar gelang de verschillende
omvang en de relatieve betekenis van de ene of de andere functie, op zeer uiteenlopende stadia
van het maatschappelijk productieproces. De ervaring leert ons echter dat een betrekkelijk zwak
ontwikkelde warencirculatie voldoende is voor het optreden van al deze geldvormen. Bij het kapitaal
ligt dit anders. De historische bestaansvoorwaarden van het kapitaal vallen beslist niet samen
met de circulatie van waren en geld. Het kapitaal ontstaat slechts daar, waar de bezitter van
productie- en bestaansmiddelen de vrije arbeider op de markt aantreft als verkoper van zijn arbeidskracht;
deze ene historische voorwaarde omvat een wereldgeschiedenis. Het verschijnen van
het kapitaal kondigt derhalve een nieuw tijdperk aan in het maatschappelijk productieproces.[41]
We moeten deze bijzondere waar, de arbeidskracht, nu eens nader bekijken. Zij bezit, evenals alle
andere waren, een waarde.[42] Waardoor wordt die waarde bepaald?
De waarde van de arbeidskracht wordt, evenals de waarde van iedere andere waar, bepaald door
de voor de productie — dus ook voor de reproductie — van dit specifieke artikel noodzakelijke
arbeidstijd. Voor zover zij waarde is, vertegenwoordigt de arbeidskracht zelf slechts een bepaalde
hoeveelheid van de in haar belichaamde maatschappelijke gemiddelde arbeid. De arbeidskracht
bestaat alleen als het vermogen van de levende mens. Haar productie vooronderstelt dus haar bestaan.
Uitgaande van het bestaan van het individu, bestaat de productie van de arbeidskracht in
zijn eigen reproductie of instandhouding. Om zich in stand te houden heeft het levende individu
een bepaalde hoeveelheid bestaansmiddelen nodig. De voor de productie van de arbeidskracht
noodzakelijke arbeidstijd komt dus neer op de arbeidstijd, die voor de productie van die bestaansmiddelen
noodzakelijk is; anders gezegd: de waarde van de arbeidskracht is de waarde van
de bestaansmiddelen, die voor de instandhouding van haar bezitter noodzakelijk zijn. De arbeidskracht
realiseert zich echter alleen in haar uitoefening, komt pas tot uiting in de arbeid. Door haar
uitoefening, de arbeid, wordt echter een bepaalde hoeveelheid menselijke spieren, zenuwen, hersenen,
enzovoort besteed, die weer moeten worden vervangen. Deze grotere uitgave vraagt om
een grotere ontvangst.[43] Wanneer de eigenaar van de arbeidskracht vandaag heeft gewerkt,
moet hij hetzelfde proces morgen, onder gelijke condities van kracht en gezondheid, kunnen herhalen.
De hoeveelheid middelen van bestaan moet dus voldoende zijn om het arbeidende individu
als arbeidend individu in zijn normale levensomstandigheden in stand te houden. De natuurlijke
behoeften zelf — zoals voeding, kleding, verwarming, behuizing, enzovoort — verschillen naar
het klimaat en de andere natuurlijke bijzonderheden van een land. Aan de andere kant is de omvang
van de zogenaamde noodzakelijke behoeften, evenals de wijze waarop ze worden bevredigd,
zelf het resultaat van een historische ontwikkeling en hangt derhalve grotendeels af van de
trap van beschaving van een land, in het bijzonder onder andere van de voorwaarden, waaronder
— en derhalve ook de gewoonten en de eisen waarmee — de klasse van vrije arbeiders zich heeft
gevormd.[44] In tegenstelling tot de andere waren bezit de waardebepaling van de arbeidskracht
dus een historisch en een zedelijk element. Voor een bepaald land en in een bepaalde periode echter
is de gemiddelde omvang van de noodzakelijke middelen van bestaan gegeven.
De eigenaar van de arbeidskracht is een sterfelijk wezen. Indien dus zijn verschijning op de markt
continu wil zijn — zoals de onophoudelijke omzetting van geld in kapitaal vooronderstelt —,
moet de verkoper van de arbeidskracht zich vereeuwigen, ‘zoals ieder levend wezen zich ver-