Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

sau W. Senior op p.282 van het tweede deel: ‘Op treffende wijze merkte dr. G. op dat we onze
Armenwet hebben en deze wet is een belangrijk werktuig om de grondbezitter de overwinning te
verzekeren; een ander middel hiertoe is de emigratie. Geen vriend van Ierland kan wensen dat de
oorlog (de oorlog tussen grondbezitters en kleine Keltische pachters -M.) nog langer duurt en nog
minder kan hij wensen dat deze oorlog zou eindigen in een overwinning van de pachters. . . Hoe
sneller deze oorlog voorbij is, hoe sneller Ierland weidegrond wordt met de daarbij behorende
kleine bevolking, die voor grasland nodig is, des te beter het is voor alle partijen.’ De Engelse
graanwetten van 1815 gaven Ierland het monopolie van vrije graaninvoer in Groot-Brittannië. Op
deze wijze werd de verbouw van graan kunstmatig aangemoedigd. Met de afschaffing der graanwetten
werd in 1846 plotseling een einde gemaakt aan dit monopolie. Afgezien van alle andere
omstandigheden zou deze gebeurtenis alleen al voldoende zijn om een krachtige stoot te geven
tot de omzetting van Ierse akkers in grasland, tot de concentratie van pachters en tot de verdrijving
van de kleine boeren. Nadat men in de periode 1815-46 de vruchtbaarheid van de Ierse
grond had geroemd en met luide stem had verkondigd dat deze grond door de natuur zélf was
voorbestemd tot de verbouw van graan, ontdekten de Engelse agronomen, economen en politici
dat de grond voor niets anders geschikt was dan voor de productie van groenvoer! De heer Léon
de Lavergne heeft zich gehaast dit ook aan de andere kant van het Kanaal te herhalen. Er is een
ernstig man à la Lavergne voor nodig om in zulke kinderachtigheden te trappen.
Hoofdstuk 24
De zogenaamde oorspronkelijke accumulatie
1. Het geheim van de oorspronkelijke accumulatie
We hebben gezien hoe geld verandert in kapitaal, hoe uit kapitaal meerwaarde en uit meerwaarde
meer kapitaal wordt gemaakt. Intussen vooronderstelt de accumulatie van kapitaal de meerwaarde,
de meerwaarde de kapitalistische productie en de kapitalistische productie het beschikbaar
zijn van grote hoeveelheden kapitaal en arbeidskracht in handen van warenproducenten. Deze
gehele beweging schijnt dus een vicieuze cirkel te zijn, waar we alleen uitkomen als we aannemen
dat aan de kapitalistische accumulatie een ‘oorspronkelijke’ accumulatie (previous accumulation,
zoals Adam Smith het noemde) voorafgaat: een accumulatie, die niet het resultaat is van
de kapitalistische productiewijze, maar haar uitgangspunt.
Deze oorspronkelijke accumulatie speelt in de economie ongeveer dezelfde rol als de zondeval in
de theologie. Adam beet in de appel en daarmee kwam de zonde over het mensdom. De oorsprong
van de accumulatie wordt verklaard door deze als een anekdote uit het verleden te vertellen.
In een reeds lang vervlogen tijd bestond er aan de ene kant een vlijtige, intelligente en vóór
alles spaarzame elite en aan de andere kant luierende schooiers, die alles — en meer dan dat —
verkwistten. De legende van de theologische zondeval vertelt ons in ieder geval hoe de mens er
toe gedoemd werd zijn brood in het zweet zijns aanschijns te eten; de geschiedenis van de economische
zondeval echter onthult ons hoe het komt dat er lieden zijn voor wie dit helemaal niet
nodig is. Het doet er niet toe! Zo kwam het dat de eersten rijkdom accumuleerden en de laatsten
ten slotte niets anders te verkopen hadden dan hun eigen huid. En vanaf deze zondeval dateert de
armoede van de grote massa — die nog steeds, ondanks alle arbeid, niets anders dan zichzelf te