Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

Afdeling I. Waar en geld
Hoofdstuk 1
De waar
1. De twee factoren van de waar: gebruikswaarde en waarde (waardesubstantie en
waardegrootte)
De rijkdom van de maatschappijen, waarin de kapitalistische productiewijze heerst, heeft de
vorm van een ‘kolossale opeenhoping van waren’,[1] waarvan de afzonderlijke waar de elementaire
vorm is. Ons onderzoek begint dan ook met de analyse van de waar.
De waar is in de eerste plaats een concreet voorwerp, een ding dat door haar eigenschappen de
een of andere menselijke behoefte bevredigt. De aard van deze behoeften, of zij bijvoorbeeld in
de maag of in de verbeelding hun oorsprong vinden, doet niet ter zake.[2] Evenmin gaat het hier
om de vraag op welke wijze het ding de menselijke behoefte bevredigt, hetzij direct als levensmiddel,
dat wil zeggen als verbruiksartikel, hetzij indirect als productiemiddel.
Ieder nuttig ding, zoals ijzer, papier, enzovoort, moet uit een dubbel gezichtspunt worden bekeken:
kwaliteit en kwantiteit. Ieder dergelijk ding is een geheel van vele eigenschappen en kan
derhalve op velerlei manieren nuttig zijn. De ontdekking van deze verschillende manieren en dus
van de talrijke wijzen van gebruik van de dingen is een historische handeling.[3] Dit geldt evenzeer
voor de ontdekking van de maatschappelijke standaard voor de kwantiteit van de nuttige
dingen. De verscheidenheid van de maat van de waren wordt gedeeltelijk veroorzaakt door het
verschil in de aard van de te meten voorwerpen, gedeeltelijk door de conventie.
Door de nuttigheid verkrijgt het ding een gebruikswaarde.[4] Maar de nuttigheid zweeft niet in de
lucht. Bepaald door de eigenschappen van het warenlichaam bestaat die nuttigheid niet zonder
dat lichaam. Het warenlichaam zelf, bijvoorbeeld ijzer, tarwe, diamant, enzovoort, is derhalve een
gebruikswaarde of goed. Dit kenmerk van het warenlichaam is onafhankelijk van de kleinere of
grotere hoeveelheid arbeid, die het de mensen kost er zich de gebruikseigenschappen van toe te
eigenen. Wanneer wij spreken over de gebruikswaarde, gaan we steeds uit van de veronderstelling
van haar kwantitatieve bepaaldheid: dozijnen klokken, ellen linnen, tonnen ijzer, enzovoort.
De gebruikswaarden van de waren leveren het materiaal voor een afzonderlijke wetenschap, de
warenkennis.[5] De gebruikswaarde verwezenlijkt zich pas in het gebruik of in de consumptie.
Gebruikswaarden vormen de materiële inhoud van de rijkdom, ongeacht zijn maatschappelijke
vorm. In de maatschappijvorm, die wij moeten bekijken, zijn zij tegelijkertijd de stoffelijke dragers
van de — ruilwaarde.
De ruilwaarde doet zich in de eerste plaats voor als de kwantitatieve verhouding, de evenredigheid
waarin gebruikswaarden van de ene soort worden geruild tegen gebruikswaarden van de andere
soort,[6] een verhouding die voortdurend naar tijd en plaats verandert. De ruilwaarde heeft
daardoor de schijn iets toevalligs en louter relatiefs te zijn, een aan de waar innerlijk en immanent