Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

20 el linnen vormt geen waarde-uitdrukking. De vergelijking geeft eerder het omgekeerde weer:
20 el linnen is niets anders dan 20 el linnen, een bepaalde hoeveelheid van het gebruiksartikel
linnen. De waarde van het linnen kan dus slechts relatief, dat wil zeggen in een andere waar worden
uitgedrukt. In de relatieve waardevorm van het linnen zit dus de veronderstelling opgesloten
dat er een andere waar is, die tegenover het linnen in de equivalentvorm staat. Aan de andere kant
kan de waar, die als equivalent dienst doet, zich niet tegelijkertijd in de relatieve waardevorm bevinden:
zij is het niet die haar waarde uitdrukt, zij levert slechts het materiaal voor de waarde-uitdrukking
van de andere waar.
Natuurlijk sluit de uitdrukking 20 el linnen = 1 jas, of 20 el linnen is 1 jas waard ook de omgekeerde
uitdrukking in: 1 jas = 20 el linnen, of 1 jas is 20 el linnen waard. Maar om de waarde van
de jas relatief uit te drukken moet ik de vergelijking omdraaien en zodra ik dit doe, wordt het linnen
in plaats van de jas equivalent. Dezelfde waar kan dus in dezelfde waarde-uitdrukking niet
tegelijkertijd in beide vormen optreden. Deze twee vormen sluiten elkaar als twee polen uit.
Of een waar zich nu in de relatieve waardevorm dan wel in de tegenovergestelde equivalentvorm
bevindt is uitsluitend afhankelijk van de plaats, welke zij in het bepaalde geval in de vergelijking
inneemt; anders gezegd: is afhankelijk van de vraag of zij de waar is waarvan de waarde wordt
uitgedrukt dan wel de waar, waarin waarde wordt uitgedrukt.
2. De relatieve waardevorm
a. De inhoud van de relatieve waardevorm
Wanneer wij willen nagaan op welke wijze de eenvoudige waarde-uitdrukking van een waar in de
waardeverhouding van twee waren zit opgesloten, dienen wij deze verhouding geheel onafhankelijk
van haar kwantitatieve aspect te beschouwen. Gewoonlijk doet men dit niet en ziet men in de
waardeverhouding slechts de verhouding, waarin bepaalde hoeveelheden van twee soorten waren
aan elkaar gelijk zijn. Men ziet over het hoofd dat de grootte van verschillende zaken pas vergelijkbaar
wordt nadat zij tot dezelfde eenheid zijn herleid. Slechts als uitdrukking van dezelfde
eenheid zijn zij gelijknamige en daardoor meetbare grootheden.[17]
Onverschillig of 20 el linnen = 1 jas, of = 20 jassen, of = x jassen, dat wil zeggen onverschillig of
een gegeven hoeveelheid linnen veel of weinig jassen waard is, impliceert een dergelijke verhouding
steeds dat linnen en jassen als waardegrootten uitdrukkingen zijn van dezelfde eenheid, dingen
van dezelfde soort. De basis van de vergelijking is: linnen = jas.
Maar de twee kwalitatief aan elkaar gelijkgestelde waren spelen niet dezelfde rol. Alleen de
waarde van het linnen wordt uitgedrukt. En op welke wijze geschiedt dit? Door het linnen in verband
te brengen met de jas als zijn ‘equivalent’, als hetgeen waartegen het linnen kan worden geruild.
In deze verhouding geldt de jas als bestaansvorm van waarde, als ‘waarde-ding’, want
slechts in die hoedanigheid is de jas hetzelfde als het linnen. Aan de andere kant zien wij de
waarde van het linnen te voorschijn komen, krijgt deze een zelfstandige uitdrukking, want slechts
in zijn hoedanigheid van waarde is het linnen aan de jas gelijk te stellen of met de jas te ruilen.
Zo zijn boterzuur en propylformiaat twee verschillende lichamen. Beiden bestaan echter uit dezelfde
chemische elementen — koolstof (C), waterstof (H) en zuurstof (O) — en zij bezitten deze