Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

van alle kiesheid, een zo smerige vermenging van lichamen en lichamelijke functies, zulk een
onthulling van geslachtelijke naaktheid met zich mee, die beestachtig en niet meer menselijk zijn.
Onderworpen te zijn aan deze invloeden is een vernedering, die ernstiger wordt naarmate men er
langer aan blootstaat. Voor de kinderen, die onder deze vloek geboren zijn, is het een doop tot
schande. Het is volslagen hopeloos te menen dat personen, die onder dergelijke omstandigheden
leven, in andere opzichten ooit zullen streven zich te verheffen tot die sfeer der beschaving, wier
essentie ligt in lichamelijke en zedelijke reinheid.’[116]
Wat betreft de overvolle en ook voor menselijke behuizing absoluut onmogelijke woonruimten
neemt Londen de eerste plaats in. ‘Twee dingen,’ schrijft dr. Hunter, ‘zijn zeker; in de eerste
plaats telt Londen ongeveer twintig grote kolonies van ieder ongeveer 10.000 personen, wier
jammerlijke situatie alles overtreft wat ooit elders in Engeland is aanschouwd en de oorzaak hiervan
is vrijwel uitsluitend de slechte behuizing; in de tweede plaats is de overvolle en vervallen
toestand van de huizen in deze kolonies veel slechter dan twintig jaar geleden.’[117] ‘Het is niet
te veel gezegd wanneer men beweert dat het leven in vele delen van Londen en Newcastle een hel
is.’[118]
Ook het beter gesitueerde deel van de arbeidersklasse ondergaat, samen met de kleine winkeliers
en anderen uit de lage middenstand, in Londen steeds meer de vloek van deze onwaardige woningtoestanden
naarmate de ‘verbeteringen’ en daarmee het slopen van oude straten en huizen
voortgang vinden, naarmate het aantal fabrieken toeneemt en daardoor de toevoer van mensen
groter wordt en, ten slotte, naarmate de huishuren mét de stedelijke grondrente stijgen. ‘De huishuren
zijn zo hoog geworden, dat weinig arbeiders meer dan één kamer kunnen betalen.’[119] Er
is bijna geen huizenbezit in Londen, dat niet belast is met een groot aantal middlemen (tussenpersonen).
In verhouding tot de jaarlijkse opbrengsten is de prijs van de grond in Londen namelijk
altijd zeer hoog, omdat iedere koper er op speculeert vroeger of later de grond weer te kunnen
verkopen tegen een jury price (een door een jury vastgestelde prijs bij onteigening) of er op speculeert
een buitengewone waardeverhoging bijeen te kunnen zwendelen dank zij de omstandigheid
dat een of andere onderneming wordt gevestigd in de nabijheid van zijn grond. Het gevolg
hiervan is een geregelde handel in de aankoop van huurcontracten, die hun vervaldatum naderen.
‘Van de heren in dit soort zaken kan men verwachten dat zij op hun eigen manier te werk gaan:
zoveel mogelijk uit de bewoners van het huis halen en het huis zelf in een zo jammerlijk mogelijke
toestand aan hun opvolgers overdragen.’[120] De huren worden per week geïnd en de heren
lopen geen risico. Ten gevolge van de aanleg van spoorwegen binnen de stad ‘zag men onlangs in
het oosten van Londen een aantal gezinnen, die uit hun oude woningen waren verjaagd, op een
zaterdagavond rondzwerven met hun weinige wereldse bezittingen op de rug en met voor zich
geen andere rustplaats dan het armhuis.’[121] Men is maar pas begonnen met de uitvoering van
de door het parlement toegestane ‘verbeteringen’ en de armhuizen zijn reeds overvol. Wanneer de
arbeiders door vernietiging van hun oude huizen worden verjaagd, verlaten zij niet hun parochie
of vestigen zij zich hoogstens in de onmiddellijke nabijheid aan de grenzen van de parochie. ‘Zij
trachten natuurlijk zo dicht mogelijk bij hun werkplaatsen te wonen. Het gevolg is dat een gezin,
dat twee kamers bewoonde, nu met één kamer genoegen moet nemen. Zelfs bij een hogere huur
wordt de behuizing slechter dan de slechte woning, waaruit zij werden verjaagd. De helft van de
arbeiders in de Strand moet reeds een afstand van twee mijl afleggen om bij de werkplaats te komen.’
Dezelfde Strand — een hoofdstraat, die op de vreemdeling een imposante indruk van de
rijkdom van Londen maakt — kan dienen als voorbeeld van de wijze waarop in Londen de men-