Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

gebonden ruilwaarde (valeur intrinsèque) lijkt dus een contradictio in acjecto (tegenspraak).[7]
Laten wij deze zaak nader bezien.
Een bepaalde waar, bijvoorbeeld een mud tarwe, kan worden geruild tegen x schoensmeer of y
zijde of z goud enzovoort, kortom in de meest verschillende verhoudingen tegen andere waren.
De tarwe bezit dus niet één enkele, maar vele ruilwaarden. Aangezien echter x schoensmeer,
evenals y zijde, z goud enzovoort, de ruilwaarde van een mud tarwe is, moeten x schoensmeer, y
zijde, z goud enzovoort elkaar vervangbare en aan elkaar in grootte gelijk zijnde ruilwaarden zijn.
Hieruit volgt: in de eerste plaats dat de gangbare ruilwaarden van dezelfde waar een gelijkheid
uitdrukken en, in de tweede plaats, dat de ruilwaarde niets anders kan zijn dan de wijze van uitdrukken,
de ‘verschijningsvorm’ van iets, dat in de waar zit opgesloten maar er toch van te onderscheiden
is.
Laten we nu twee waren nemen, bijvoorbeeld tarwe en ijzer. Hoe hun ruilverhouding ook is, deze
is steeds voor te stellen door een vergelijking, waarin een gegeven hoeveelheid tarwe gelijk gesteld
wordt aan de een of andere hoeveelheid ijzer, bijvoorbeeld 1 mud tarwe = a kilo ijzer. Wat
wil deze vergelijking zeggen? Dat in deze twee verschillende dingen, 1 mud tarwe en a kilo ijzer,
iets gemeenschappelijks van dezelfde grootte aanwezig is. Beide zijn gelijk aan een derde ding,
dat op zichzelf noch het ene noch het andere is. Elk van de twee moet dus, voor zover zij ruilwaarden
zijn, tot dit derde zijn terug te brengen.
Wij kunnen dit duidelijk maken aan de hand van een eenvoudig meetkundig voorbeeld. Voor het
bepalen en vergelijken van alle rechtlijnige figuren worden deze in driehoeken verdeeld. De driehoek
wordt herleid tot een uitdrukking, die totaal verschillend is van de waarneembare figuur: de
helft van het product van basis en hoogte. Op overeenkomstige wijze worden de ruilwaarden van
de waren teruggebracht tot een gemeenschappelijk iets, dat zij in mindere of meerdere mate bezitten.
Dit gemeenschappelijk element kan geen meetkundige, fysische, chemische of anderszins natuurlijke
eigenschap van de waren zijn. Hun lichamelijke eigenschappen komen slechts in aanmerking
voor zover deze de waren bruikbaar maken, dat wil zeggen tot gebruikswaarden maken. Anderzijds
is het juist de abstractie van de gebruikswaarden waardoor de ruilverhouding van de waren
klaarblijkelijk wordt gekenmerkt. In dit opzicht is de ene gebruikswaarde evenveel ‘waard’
als de andere, mits zij maar in de vereiste verhouding tot de andere aanwezig is. Of, zoals de oude
Barbon zei: ‘Wanneer hun ruilwaarde even groot is, is de ene soort waren even goed als de andere.
En bestaat geen verschil of onderscheid tussen dingen, waarvan de ruilwaarde even groot
is.’[8] Beschouwd als gebruikswaarden zijn de waren in de eerste plaats van verschillende kwaliteit,
als ruilwaarden kunnen zij slechts in kwantiteit verschillen en bevatten zij dus geen greintje
gebruikswaarde.
Ziet men nu van de gebruikswaarden van de warenlichamen af, dan bezitten zij nog slechts één
enkele eigenschap, namelijk dat zij arbeidsproducten zijn, voortbrengselen van arbeid. Maar echter
ook het arbeidsproduct is reeds onder onze handen veranderd. Wanneer wij van de gebruikswaarde
abstraheren, dan abstraheren wij ook van de lichamelijke bestanddelen en van de vormen,
waardoor het arbeidsproduct gebruikswaarde wordt. Het is geen tafel, huis, garen of andere nuttige
zaak meer. Al hun aanschouwelijke hoedanigheden zijn te niet gedaan. Het is ook niet langer