Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

plezier de hele catalogus op van het warengespuis, dat eens de rol van waren-equivalent heeft
gespeeld. Hij vermoedt niet dat reeds in de eenvoudigste waarde-uitdrukking, zoals ‘20 el linnen
= 1 jas’, de oplossing van het raadsel van de equivalentvorm ligt.
Het lichaam van de waar, welke tot equivalent dient, geldt steeds als belichaming van abstracte
menselijke arbeid en is steeds het product van een bepaalde nuttige, concrete arbeid. Deze concrete
arbeid wordt dus de uitdrukking van abstracte menselijke arbeid. Wanneer de jas bijvoorbeeld
slechts als belichaming van abstracte menselijke arbeid geldt, dan geldt het kleermaken, dat
in feite in de jas is belichaamd, slechts als de vorm waarin abstracte menselijke arbeid is belichaamd.
In de waarde-uitdrukking van het linnen ligt de nuttigheid van het kleermaken niet in het
feit dat het kleren (dus ook de man!) maakt, maar in het feit dat het kleermaken een lichaam
maakt waaraan men kan zien dat het waarde is, dus gestolde arbeid welke zich in het geheel niet
onderscheidt van de in het linnen belichaamde arbeid. Wil het kleermaken een dergelijke waardespiegel
zijn, dan moet het zelf slechts de abstracte eigenschap weerspiegelen menselijke arbeid te
zijn.
Zowel in de vorm van kleermaken als in de vorm van weven wordt menselijke arbeidskracht besteed.
Beide bezitten dus het algemene element van menselijke arbeid en mogen derhalve in bepaalde
gevallen, bijvoorbeeld bij de productie van waarde, slechts van dit gezichtspunt uit worden
beschouwd. Hieraan is niets geheimzinnigs. Maar bij de waarde-uitdrukking van de waar ligt
de zaak anders. Om bijvoorbeeld tot uitdrukking te brengen dat het weven niet in zijn concrete
vorm van weven, maar in zijn algemene eigenschap van menselijke arbeid de waarde van het linnen
vormt, wordt het kleermaken (de concrete arbeid die het linnen-equivalent voortbrengt) tegenover
het weven geplaatst als de tastbare vorm van belichaming van abstracte menselijke arbeid.
En hier hebben wij de tweede eigenaardigheid van de equivalentvorm: de concrete arbeid wordt
verschijningsvorm van zijn tegendeel, van abstracte menselijke arbeid.
Omdat echter deze concrete arbeid, het kleermaken, enkel uitdrukking is van ongedifferentieerde
menselijke arbeid, is deze homogeen met andere arbeid, met de arbeid die in het linnen is belichaamd;
daarom is deze arbeid — hoewel, zoals alle andere vormen van arbeid waardoor waren
worden voortgebracht, bijzondere arbeid — arbeid in direct maatschappelijke vorm. Het is juist
daardoor dat deze arbeid tot uitdrukking komt in een product, dat onmiddellijk tegen andere waren
kan worden geruild. De derde eigenaardigheid van de equivalentvorm is dan ook dat de bijzondere
arbeid de vorm van zijn tegendeel krijgt: arbeid in direct maatschappelijke vorm.
De twee laatstgenoemde eigenaardigheden van de equivalentvorm worden nog begrijpelijker
wanneer we teruggaan tot de grote onderzoeker, die de waardevorm, zoals zovele andere vormen
van denken, maatschappij en natuur, voor het eerst heeft geanalyseerd: Aristoteles.
Aristoteles maakt in de eerste plaats duidelijk dat de geldvorm van de waar niets anders is dan de
ontwikkelde gedaante van de eenvoudige waardevorm, dat wil zeggen uitdrukking van de waarde
van een waar in onwillekeurig welke andere waar dan ook. Hij zegt namelijk: