Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

schrijft: ‘De algemene overeenstemming, die tussen de mensen bestaat, schreef aan het zilver,
wegens de eigenschappen waardoor het voor geld geschikt werd, een denkbeeldige waarde toe.’
Law daarentegen zegt: ‘Hoe konden verschillende volkeren aan de een of andere zaak een denkbeeldige
waarde geven. . . of hoe was het mogelijk dat deze denkbeeldige waarde zich kon handhaven?’
Hoe weinig hij er zelf van begreep blijkt wel uit het volgende: ‘Het zilver werd geruild
op basis van de gebruikswaarde van het zilver, dus op basis van de werkelijke waarde; door het
gebruik als geld kreeg het zilver een additionele waarde.’ Jean Law, Considérations sur le Numéraire
et le Commerce, in de door E. Daire samengestelde économistes Financiers du XVIII
siècle, pp. 469, 470.
[47] ‘Het geld is hun (de waren) symbool.’ V. de Forbonnais, Eléments du Commerce, nieuwe
editie, Leiden, 1766, deel II p. 143) ‘Als symbool wordt het door de waren aangetrokken.’ t.a.p.
155.
‘Het geld is het symbool van een ding en vertegenwoordigt het ding.’ Montesquieu, Esprit des
Lois. Oeuvres, London, deel II, p. 2.
‘Het geld is niet slechts symbool, want het is zelf rijkdom; het vertegenwoordigt geen waarden,
maar het is het equivalent van waarden.’ Le Trosne, t.a.p., p. 910.
‘Wanneer we het begrip waarde beschouwen, dan wordt het ding zelf slechts als symbool gezien
en het geldt niet als zichzelf, maar als hetgeen het waard is.’ Hegel, t.a.p., p. 100.
Lang voor de economen brachten de juristen het idee naar voren van het goud als louter symbool
en als louter denkbeeldige waarde van de edele metalen; als sycofanten van de koninklijke macht
verdedigden zij gedurende de gehele middeleeuwen het recht tot muntvervalsing vanuit de tradities
van het Romeinse keizerrijk en vanuit de ideeën over het geld, die in de Pandecten waren
neergelegd. ‘Niemand mag en kan er aan twijfelen,’ zo verklaart hun vlijtige leerling Philippe de
Valois in een decreet van 1346, ‘dat alleen aan ons en aan onze koninklijke majesteit toekomt. . .
handel, instelling, hoedanigheid, voorziening en alle wettelijke bepalingen inzake het muntwezen,
dat we naar goeddunken koers en prijs kunnen vaststellen.’ Het was een leerstelling uit het
Romeinse recht dat de geldwaarde door keizerlijke decreten werd vastgesteld. Uitdrukkelijk werd
verboden het geld als waar te behandelen. ‘Het is niemand toegestaan geld te kopen, want voor
algemeen gebruik gecreëerd kan het geen waar zijn.’ Zie voor een goede uiteenzetting over deze
kwestie: G. F. Pagnini, Saggio sopra ii giusto pregio delle cose, 1751, bij Custodi in Parte Moderna,
deel II. In het bijzonder in het tweede deel van dit werk polemiseert Pagnini tegen de heren
juristen.
[48] ‘Indien iemand in staat is in dezelfde tijd een ons in Peru gedolven zilver naar Londen te
brengen als een mud tarwe te produceren, dan is de een de natuurlijke prijs van de ander; wanneer
nu door de ontginning van nieuwe en beter toegankelijke mijnen iemand even gemakkelijk
twee ons zilver kan voortbrengen als voordien één ons, dan zal — onder overigens gelijke omstandigheden
— het graan nu 10 shilling per mud kosten, wanneer het mud voordien 5 shilling
kostte.’ William Petty, A Treatise on Taxes and Contributions, London, 1667, p., 31.
[49] De hooggeleerde heer Roscher leert ons eerst: ‘De verkeerde definities van geld kunnen in
twee grote groepen worden ingedeeld: die waarbij het geld als meer dan een waar en die, waarbij
het geld als minder dan een waar wordt beschouwd.’ Daarna geeft hij een bonte opsomming van
werken over het geldwezen, waaruit niet het geringste inzicht in de werkelijke geschiedenis van
de theorie blijkt; ten slotte komt hij met de moraal: ‘Het is overigens niet te ontkennen dat de
meeste nieuwe economen de eigenaardigheden, die het geld van andere waren onderscheiden
(dus toch meer of minder dan een waar? -M.) niet in voldoende mate voor ogen hebben gehou-