Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

_______________
[26] Om een moderner voorbeeld te geven van deze ontstaanswijze van de manufactuur dient het
volgende citaat. De zijdespinnerij en weverij van Lyon en Nimes ‘is geheel en al patriarchaal; zij
gebruikt vele vrouwen en kinderen, maar zonder hen uit te putten of te bederven; zij laat hen verblijven
in de mooie valleien van de Drôme, de Var, de Isère, de Vaucluse om daar zijderupsen te
kweken en de cocons af te wikkelen; zij komen nimmer in een fabriek. Bij nauwkeurige beschouwing
ziet men dat hier het principe van de arbeidsverdeling bijzondere kenmerken vertoont.
Er zijn afwindsters, zijdetwijnders, ververs, lijmers en verder wevers; maar zij zijn niet in dezelfde
werkplaats bijeen, zij zijn niet afhankelijk van eenzelfde meester; zij zijn allen onafhankelijk.’
A. Blanqui, Cours d’économie Industrielle, recueilli par A. Blaise, Paris, 1838-39, pp. 78-79.
Sinds Blanqui dit schreef werden de verschillende, onafhankelijke arbeiders gedeeltelijk in fabrieken
bijeengebracht. [Bij de vierde druk. - En sinds Marx dit schreef heeft het mechanisch
weefgetouw een plaats in de fabrieken veroverd en het handweefgetouw snel verdrongen. In de
zijde-industrie van Krefeld weet men daarover mee te praten. -F.E.]
[27] ‘Hoe meer de arbeid in een sterk gevarieerde manufactuur wordt verdeeld en aan verschillende
arbeiders wordt toegewezen, des te beter en sneller die arbeid zal plaatshebben en met minder
verlies aan tijd en arbeid.’ The Advantages of the East Indian Trade, London, 1720, p. 71.
[28] ‘Eenvoudige arbeid is overgedragen arbeid.’ Th. Hodgskin, t.a.p., p. 48.
[29] ‘Ook de ambachten hebben. . . in Egypte een behoorlijke mate van perfectie bereikt. Want
het is het enige land waar de handwerkslieden zich volstrekt niet mogen mengen in de zaken van
een andere klasse burgers, maar zich alleen mogen bewegen in het beroep, dat volgens de wet
erfelijk aan hun stam is gebonden. . . Bij andere volkeren ziet men dat de vaklieden hun aandacht
over vele zaken verdelen. . . Nu eens proberen zij het in de landbouw, dan eens in de handel, dan
weer houden zij zich gelijktijdig met twee of drie beroepen bezig. In de vrije staten lopen zij
meestal naar de volksvergaderingen. . . In Egypte daarentegen worden de ambachtslieden zwaar
gestraft wanneer zij zich met de staatszaken bemoeien of wanneer zij tegelijkertijd meer beroepen
uitoefenen. Zodoende kunnen zij zich geheel aan kun beroep wijden. . . Daarbij komt nog dat,
aangezien zij van het voorgeslacht vele regels kregen overgedragen, zij er op belust zijn nieuwe
regels te ontdekken.’ Diodorus Siculus, Historische Bibliothek, Boek I, hoofdstuk 74.
[30] Hugh Murray, James Wilson e.a.: Historical and Descriptive Account of British India etc.,
Edinburgh, 1832, deel II, pp. 449, 450. De Indische weefstoel is verticaal gemonteerd, waardoor
de ketting verticaal wordt gespannen.
[31] In zijn opzienbarend werk Origins of Species merkt Darwin met betrekking tot de natuurlijke
organen van planten en dieren op: ‘Zolang hetzelfde orgaan verschillende werkzaamheden moet
verrichten kunnen we misschien een oorzaak voor zijn veranderlijkheid vinden in de omstandigheid,
dat de natuurlijke selectie iedere kleine afwijking van vorm minder zorgvuldig in stand
houdt of onderdrukt dan wanneer hetzelfde orgaan slechts voor één bijzonder doel bestemd zou
zijn. Zo kunnen messen, bestemd om allerlei verschillende zaken mee te snijden, vrijwel altijd
dezelfde vorm bezitten, terwijl een werktuig voor een bepaald doel een specifieke vorm moet bezitten.’
[32] In 1854 werden in Genève 80.000 horloges geproduceerd, nog geen vijfde van de horlogeproductie
van het kanton Neuchâtel. Chaux-de-Fonds, dat men als één enkele horlogemanufactuur
kan beschouwen, levert alleen al jaarlijks twee keer zoveel als Genève. In de periode 1850-
61 leverde Genève 750.000 horloges. Zie: Report from Geneva on the Watch Trade in: Reports by
H. M.’s Secretaries of Embassy and Legation on the Manufactures, Commerce, etc., nr. 6, 1863.