Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

De prijs of geldvorm van de waar is, evenals haar waardevorm in het algemeen, een vorm die gescheiden
is van haar tastbare, reële lichaamsvorm, dus slechts een ideële of denkbeeldige vorm.
De waarde van ijzer, linnen, tarwe, enzovoort bestaat, hoewel onzichtbaar, in deze dingen zelf; zij
wordt voorgesteld door hun gelijkheid aan goud, door een betrekking tot goud welke, om zo te
zeggen, slechts in de hoofden van de dingen rondspookt. De warenhoeder moet daarom zijn eigen
tong in het hoofd van de dingen steken of moet hun een etiket opplakken ten einde hun prijs aan
de buitenwereld mede te delen.[51] Aangezien de uitdrukking van de warenwaarde in goud
slechts ideëel is, kan men hiervoor ook slechts denkbeeldig of ideëel goud gebruiken. Iedere warenhoeder
weet dat hij zijn waar nog lang niet in goud heeft omgezet, wanneer hij aan haar waarde
de prijsvorm, de vorm van denkbeeldig goud, heeft gegeven; en hij weet ook dat hij geen korreltje
werkelijk goud nodig heeft om voor miljoenen aan warenwaarde te schatten. In de functie
van waardemeter dient het geld dus slechts als denkbeeldig of ideëel geld. Dit gaf aanleiding tot
de meest wilde theorieën.[52] Hoewel slechts denkbeeldig goud voor de functie van waardemeter
dienst doet, is de prijs geheel van het werkelijke geldmateriaal afhankelijk. De waarde, dat wil
zeggen de hoeveelheid menselijke arbeid die bijvoorbeeld in een ton ijzer zit opgesloten, wordt
uitgedrukt in een denkbeeldige hoeveelheid van de geldwaar, welke hoeveelheid evenveel arbeid
bevat. Al naar gelang dus goud, zilver of koper als waardemeter functioneren, zal de waarde van
een ton ijzer in totaal verschillende prijzen worden uitgedrukt, zal deze waarde door totaal verschillende
hoeveelheden goud, zilver of koper worden voorgesteld.
Wanneer derhalve twee verschillende waren als waardemeter functioneren, bijvoorbeeld goud en
zilver, dan bezitten alle waren twee verschillende prijsuitdrukkingen, een goudprijs en een zilverprijs.
Zolang de waardeverhouding van zilver tot goud, bijvoorbeeld 1 : 15, onveranderd blijft,
kunnen deze prijsuitdrukkingen rustig naast elkaar blijven bestaan. Iedere verandering in deze
waardeverhouding brengt een verandering in de verhouding tussen de goud- en zilverprijzen van
de waren met zich mee, waardoor het feitelijke bewijs geleverd wordt dat een dubbele waardemeter
in strijd is met de functie van die waardemeter.[53]
Waren, waarvan de prijs bepaald is, treden op in de vorm: a waar A = x goud; b waar B = z goud;
c waar C = y goud, enzovoort. Hierbij stellen a, b, c bepaalde hoeveelheden van de warensoorten
A, B, C voor en x, z, y bepaalde hoeveelheden goud. De waarden van de waren zijn dus omgezet
in denkbeeldige hoeveelheden goud van verschillende grootten, dus ondanks de bonte verscheidenheid
van de warenlichamen omgezet in gelijknamige grootheden: goud-grootheden. Als zodanige
hoeveelheden goud kunnen zij onderling worden vergeleken en zijn zij onderling meetbaar;
hierdoor ontstond de technische noodzaak hen in verband te brengen met een vaste hoeveelheid
goud als maateenheid. Deze maateenheid wordt door een verdere verdeling in evenredige delen
tot standaard ontwikkeld. Voordat goud, zilver en koper geld werden, bezaten zij reeds een dergelijke
standaard in hun gewichten, zodat bijvoorbeeld een pond als maateenheid dient en naar de
ene kant in onsen, enzovoort kan worden verdeeld, naar de andere kant tot centenaars, enzovoort
kan worden samengevoegd.[54] Bij elk op metaal gebaseerd muntstelsel vormen de bestaande
namen van de gewichten tevens de oorspronkelijke benamingen van de standaard van het geld of
van de prijs.
Als waardemeter en als prijsstandaard verricht het geld twee totaal verschillende functies. Als
waardemeter is het geld de maatschappelijke incarnatie van de menselijke arbeid, als prijsstandaard
is het een vastgesteld gewicht aan metaal. Als waardemeter dient het geld om de waarden