Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

Uit de wet ‘bij een gegeven prijs van de arbeid is het dag- of weekloon afhankelijk van de hoeveelheid
geleverde arbeid’, volgt in de eerste plaats dat hoe lager de prijs van de arbeid is des te
groter de hoeveelheid arbeid of des te langer de arbeidsdag moet zijn wil de arbeider ook maar
van een schamel gemiddeld loon verzekerd zijn. De lage prijs van de arbeid werkt hier als aansporing
tot verlenging van de arbeidstijd.[41]
Omgekeerd veroorzaakt verlenging van de arbeidstijd een daling van de prijs van de arbeid en
daardoor ook van het dag- of weekloon.
Uit de bepaling van de prijs van de arbeid door
dagwaarde van de arbeidskracht
––––––––––––––––––––––––––––––
arbeidsdag van een gegeven aantal uren
blijkt dat, wanneer er geen compenserende invloeden zijn, de enkele verlenging van de arbeidsdag
de prijs van de arbeid doet dalen. Maar dezelfde omstandigheden, die de kapitalisten in staat
stellen de arbeidsdag op den duur te verlengen, stellen hen aanvankelijk in staat en dwingen hen
ten slotte de prijs van de arbeid ook nominaal te verlagen totdat de totale prijs van het grotere
aantal uren daalt en dus ook het dag- of weekloon daalt. Wij hoeven hier slechts op twee omstan-
digheden te wijzen. Verricht een arbeider het werk van 1 1 / 2 of 2 arbeiders, dan neemt het aanbod
van arbeid toe, hoewel het aanbod van op de markt beschikbare arbeidskrachten constant blijft.
De op deze wijze onder de arbeiders veroorzaakte concurrentie stelt de kapitalisten in staat de
prijs van de arbeid omlaag te drukken, terwijl de dalende prijs van de arbeid hen omgekeerd in
staat stelt de arbeidstijd nog verder te verlengen.[42] Spoedig echter wordt deze beschikking over
een abnormale, dat wil zeggen boven het maatschappelijk gemiddelde liggende hoeveelheid onbetaalde
arbeid, een middel tot concurrentie onder de kapitalisten zelf. Een deel van de prijs der
waren bestaat uit de prijs van de arbeid. Het niet-betaalde deel van de prijs van de arbeid hoeft
niet in de warenprijs te worden berekend. Het kan de koper van de waar worden geschonken. Dit
is de eerste stap, waartoe de concurrentie leidt. De tweede stap, waartoe de concurrentie noodzaakt,
is ten minste een deel van de door verlenging van de arbeidsdag verkregen abnormale
meerwaarde eveneens buiten de verkoopprijs van de waar te houden. Op deze wijze ontstaat eerst
sporadisch, maar langzamerhand algemeen een abnormaal lage verkoopprijs van de waren, die
van nu af aan de vaste basis wordt van een armzalig arbeidsloon bij een buitensporige arbeidstijd,
die weer oorspronkelijk het gevolg was van deze omstandigheden. Ik wijs hier slechts op deze
beweging, aangezien de analyse van de concurrentie ons hier niet bezighoudt. Maar laten we toch
maar even de kapitalist zelf aan het woord laten. ‘In Birmingham bestaat zoveel concurrentie onder
de patroons, dat velen als gebruikers van arbeid worden gedwongen dingen te doen, waarvoor
zij zich anders zouden schamen; en toch wordt niet meer geld verdiend (and yet no more money
is made), maar alleen het publiek heeft er voordeel bij.’[43] Men herinnert zich de twee soorten
Londense bakkers, waarvan de ene het brood tegen de volle prijs (de fullpriced bakers), de andere
beneden normale prijs (de underpriced, de undersellers) verkoopt. De full-priced bakkers klagen
hun concurrenten aan bij de parlementaire commissie van onderzoek: ‘Zij bestaan alleen maar, in
de eerste plaats omdat ze het publiek bedriegen (door broodvervalsing -M.) en in de tweede
plaats omdat zij achttien uur arbeid uit hun arbeiders halen tegen een loon van twaalf uur. . . De
onbetaalde arbeid (the unpaid labour) van de arbeider is het middel, waarmee de concurrentiestrijd
wordt gevoerd. . . De concurrentie onder de bakkers-patroons is de oorzaak van de moei-