Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

de beweging. In de circulatie G — W — G daarentegen functioneren zowel waar als geld slechts
als verschillende bestaansvormen van de waarde zelf, het geld als zijn algemene bestaansvorm en
de waar als zijn bijzondere, zo te zeggen slechts verklede bestaansvorm.[11] De waarde gaat
voortdurend van de ene vorm over in de andere, zonder in deze beweging verloren te gaan, en
verandert zich op die manier in een automatisch subject. Beschouwt men afzonderlijk de verschillende
verschijningsvormen, die de groeiende waarde in de kringloop van haar leven afwisselend
aanneemt, dan krijgt men de volgende verklaringen: ‘kapitaal is geld’ en ‘kapitaal is waar’.
[12] In feite echter wordt de waarde hier het subject van een proces, waarbinnen zij — bij een
voortdurende vormverandering van geld en waar — haar eigen grootte verandert, zich als meerwaarde
losmaakt van haar oorspronkelijke waarde en zichzelf in waarde vergroot. Want de beweging,
waarin zij meerwaarde toevoegt, is haar eigen beweging, haar bevruchting met meerwaarde,
dus zelfbevruchting. Zij bezit de verborgen kwaliteit waarde voort te brengen omdat zij zelf
waarde is. Zij werpt levende jongen of legt althans gouden eieren.
Als het actieve subject van een dergelijk proces — waarin zij nu eens geld- en warenvorm aanneemt,
dan weer aflegt, maar zich bij deze verandering in stand houdt en zich vergroot — heeft
de waarde bovenal behoefte aan een zelfstandige vorm, waardoor haar identiteit met zichzelf is
vast te stellen. En deze vorm bezit zij slechts in het geld. Daarom vormt het geld begin- en eindpunt
van ieder proces van meerwaardevorming. De waarde was £100 en is nu £110, enzovoort.
Maar het geld zelf geldt hier slechts als één vorm van de waarde, want de waarde bezit twee vormen.
Zonder de warenvorm aan te nemen wordt het geld geen kapitaal. Het geld treedt hier dus
niet, zoals bij de schatvorming, vijandig op tegenover de waar. De kapitalist weet dat alle waren,
hoe onooglijk ze er ook mogen uitzien en hoe kwalijk de door hen verspreide geur ook mag zijn,
naar geloof en in waarheid geld zijn, innerlijk besneden Joden en daarenboven wonderdadige
middelen om van geld meer geld te maken.
Bij de eenvoudige circulatie kreeg de waarde van de waren ten opzichte van haar gebruikswaarde
hoogstens de zelfstandige vorm van geld; hier echter komt zij plotseling te voorschijn als een groter
wordende en zichzelf bewegende substantie, van welke substantie waar en geld slechts vormen
zijn. Maar dit is nog niet alles. In plaats van een verhouding tussen waren tot uitdrukking te
brengen komt zij, om zo te zeggen, in een bijzondere verhouding tot zichzelf te staan. Zij onderscheidt
zich als oorspronkelijke waarde van zichzelf als meerwaarde, zoals God de Vader zich
van zichzelf onderscheidt als God de Zoon; en beiden zijn van dezelfde leeftijd en vormen inderdaad
slechts een enkele persoon, want slechts door de meerwaarde van £10 worden de £100 kapitaal
en zodra zij kapitaal zijn — zodra de Zoon en door de Zoon de Vader is verwekt — verdwijnt
het onderscheid weer en vormen zij beiden een eenheid: £110.
De waarde wordt dus aangroeiende waarde, toenemend geld en als zodanig kapitaal. De waarde
komt voort uit de circulatie, gaat weer in de circulatie, houdt zich binnen de circulatie in stand en
verveelvoudigt zich, komt vergroot uit de circulatie terug en begint steeds opnieuw de
kringloop.[13] G — G’, geld-winnend geld — money which begets money (geld dat geld kweekt)
— zo luidt de beschrijving van het kapitaal door zijn eerste vertolkers, de mercantilisten.
Kopen om te verkopen of, vollediger uitgedrukt, kopen om tegen een hogere prijs te verkopen, G
— W — G’, schijnt een vorm te zijn, die slechts typerend is voor één soort kapitaal, het handelskapitaal.
Maar ook het industriële kapitaal is geld, dat zich in waren omzet en door de verkoop