Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

In de periode 1861-68 verdwenen dus 338 katoenfabrieken, dat wil zeggen meer productieve en
grotere machines werden in handen van een kleiner aantal kapitalisten geconcentreerd. Het aantal
stoomweefgetouwen nam met 20.663 af, maar tegelijkertijd werd het product groter, zodat een
verbeterd weefgetouw nu meer produceert dan een ouder weefgetouw. Ten slotte nam het aantal
spindels toe met 1.612.541, terwijl het aantal te werk gestelde arbeiders met 50.505 afnam. De
‘tijdelijke’ ellende, waarin de arbeider door de katoencrisis werd gestort, werd dus groter en verduurzaamd
door de snelle en aanhoudende ontwikkeling der machinerie.
De machine ligt echter niet alleen maar als een overmachtige concurrent steeds op de loer om de
loonarbeiders ‘overtollig’ te maken. Het kapitaal proclameert op luide toon de machine tot een de
arbeiders vijandige kracht en manipuleert haar als zodanig. De machine wordt het machtigste
oorlogswapen voor het neerslaan van de periodieke arbeidersopstanden, stakingen, enzovoort,
tegen de autocratie van het kapitaal.[208] Volgens Gaskell was de stoommachine van het begin af
een tegenstander van de ‘menselijke kracht’, die de kapitalisten in staat stelde de steeds hogere
eisen van de arbeiders, waardoor het beginnende fabriekssysteem met een crisis werd bedreigd, te
onderdrukken.[209] Men zou een volledige geschiedenis kunnen schrijven van de uitvindingen
sedert 1830, die alleen maar in gebruik werden genomen als wapens van het kapitaal tegen arbeidersopstanden.
Voor alles moet hier de automatische spinmachine worden genoemd, omdat deze
het nieuwe tijdvak van het automatische systeem inluidde.[210]
De heer Nasmyth, uitvinder van de stoomhamer, verklaarde voor de Trades Unions Commission
het volgende over de verbeteringen van de machinerie, die hij ten gevolge van de grote en lang-