Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

[100] T.a.p., 80, pp. XVI, XVII.
[101] T.a.p., 82, p. XVII.
[102] ‘In onze tijd, rijk aan overwegingen en redeneringen, kan niemand het ver gebracht hebben
zonder dat hij voor alles, ook voor het slechtste en het meest verkeerde, een goede reden weet aan
te geven. Alles wat in de wereld verkeerd is gegaan, is om goede redenen verkeerd gegaan.’ Hegel,
t.a.p., p. 249.
[103] T.a.p., 85, p. XVII. Op de bedenkingen, gebaseerd op dezelfde zachtmoedigheid van de heren
glasfabrikanten, dat ‘regelmatige maaltijden’ voor de kinderen onmogelijk zijn omdat daardoor
een bepaalde hoeveelheid hitte, welke de ovens uitstralen, ‘zuiver verlies’ zou zijn of zou
worden ‘verspild’, antwoordde het Commissielid White (bepaald niet in dezelfde trant als Ure,
Senior, enzovoort, en hun schrale Duitse napraters als Roscher en dergelijke, ontroerd door de
‘onthouding’, ‘zelfverloochening’ en ‘spaarzaamheid’ van de kapitalisten bij de besteding van
hun geld en hun barbaarse ‘verspilling’ van mensenlevens): ‘Door het waarborgen van regelmatige
maaltijden is het mogelijk dat een bepaalde hoeveelheid hitte, meer dan op het ogenblik, verspild
wordt, maar zelfs uitgedrukt in geld is het niet te vergelijken met de verspilling van levenskracht
(the waste of animal power) die nu in het gehele koninkrijk plaatsvindt doordat kinderen in
hun groeiperiode in de glasfabrieken niet genoeg tijd hebben om op hun gemak hun maaltijden te
gebruiken en te verteren.’ T.a.p., p. XLV. En dat geschiedde in het ‘jaar der vooruitgang’ 1865!
Nog afgezien van de krachtsinspanning bij het tillen en dragen, legt zo’n kind in de loodsen, waar
flessen en flintglas wordt gemaakt, tijdens zijn onophoudelijke werkzaamheden in 6 uur 15 tot 20
(Engelse) mijlen af! En de arbeid duurt vaak 14 à 15 uur! In vele van deze glasfabrieken bestaat,
evenals in de spinnerijen van Moskou, het systeem van aflossing om de zes uur. ‘Gedurende de
wekelijkse werktijd is zes uur de grootst mogelijke, ononderbroken rustperiode en hiervan moet
worden afgetrokken de tijd, die nodig is om naar de fabriek te gaan en van de fabriek te komen,
om zich te wassen, kleden, voeden. Op deze wijze blijft in feite slechts een zeer korte tijd voor
rust over. Behalve ten koste van slaap is er geen tijd voor spel en frisse lucht, hetgeen zo onontbeerlijk
is voor kinderen die in zo’n hoge temperatuur zulk een inspannende arbeid verrichten. . .
Zelfs de korte slaapperiode wordt gestoord doordat het kind zichzelf bij nacht moet wekken of
overdag door het lawaai van buiten wakker wordt.’ De heer White somt gevallen op, waarbij een
jongen 36 uur achter elkaar werkte en andere gevallen, waarbij jongens van 12 jaar tot 2 uur ‘s
nachts werken, dan in de loods tot 5 uur slapen (drie uren!) om vervolgens opnieuw aan de dagarbeid
te beginnen! ‘De hoeveelheid arbeid,’ zo verklaren de samenstellers van het algemene
rapport, Tremenheere en Tufnell, ‘die door jongens, meisjes en vrouwen in de loop van hun dag-
of nachtarbeid wordt verricht, is ongelofelijk.’ T.a.p., pp. XLIII, XLIV. Inmiddels wankelt wellicht
laat op een avond het zich ‘onthoudend’ glaskapitaal, zat van de port, van zijn Club naar
huis, stom voor zich heen mompelend: ‘Britons never, never shall be slaves!’ (Nooit, nooit zullen
Britten slaven zijn!)
[104] In Engeland komt het op het platteland bijvoorbeeld nog steeds af en toe voor dat een arbeider
wegens ontheiliging van de Sabbath tot gevangenisstraf wordt veroordeeld, omdat hij in
het tuintje voor zijn huis heeft gewerkt. Dezelfde arbeider wordt wegens contractbreuk gestraft
indien hij op zondag niet naar de metaal-, papier- of glasfabriek gaat, zelfs als dit uit religieuze
overwegingen wordt nagelaten. Het orthodoxe parlement ziet geen schending van de Sabbath als
hierbij het ‘proces van meerwaardevorming’ van het kapitaal gebaat is. In een memorandum (augustus
1863), waarin de arbeiders van de handelaren in vis en gevogelte afschaffing eisen van de
zondagsarbeid, kan men lezen dat hun arbeid gedurende de eerste zes dagen van de week gemiddeld
15 uur per dag bedraagt en op zondag 8 à 10 uur. Uit dit memorandum blijkt tevens dat