Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

diende van dr. Caius. Falstaff zei over haar: ‘a man knows not where to have her.’] doordat men
niet weet waar men het moet vinden. In tegenstelling tot de duidelijk met de zintuigen waarneembare
realiteit van de warenlichamen bevindt zich in het wezen van de waarde geen atoom
aan materie. Men kan een waar wenden en keren zoveel men wil, als waardemassa blijft zij ongrijpbaar.
Wanneer men echter voor ogen houdt, dat de waren slechts de hoedanigheid van waardemassa
bezitten voor zover zij de uitdrukking zijn van dezelfde maatschappelijke eenheid —
menselijke arbeid —, dat hun hoedanigheid van waarde dus zuiver maatschappelijk bepaald is,
dan spreekt het vanzelf dat zij als waardemassa’s slechts in de maatschappelijke verhouding van
waar tegenover waar kunnen verschijnen. Inderdaad gingen wij uit van de ruilwaarde of ruilverhouding
tussen de waren ten einde de in hen verborgen waarde op het spoor te komen. Nu moeten
wij weer tot deze verschijningsvorm van de waarde terugkeren.
Iedereen weet — ook al weet hij verder niets — dat de waren een gemeenschappelijke waardevorm
bezitten, de geldvorm, welke op een frappante wijze in tegenstelling staat tot de rijk geschakeerde
natuurlijke vormen van hun gebruikswaarde. Hier is het zaak te presteren wat de burgerlijke
economie zelfs nog nimmer heeft geprobeerd, namelijk de oorsprong van de geldvorm op
te sporen. Dat wil zeggen dat de ontwikkeling moet worden nagaan van de in de waardeverhouding
schuilgaande waarde-uitdrukking, van de eenvoudigste, minst spectaculaire gedaante tot
haar meest verblindende geldvorm. Daarbij zullen wij tevens het raadsel van het geld oplossen.
De eenvoudigste waardeverhouding is klaarblijkelijk de waardeverhouding van een waar tot een
andersoortige waar. De waardeverhouding van twee waren geeft ons dus de meest eenvoudige
waarde-uitdrukking van een waar.
A. Eenvoudige, enkele of toevallige waardevorm
x waar A = y waar B, of x waar A is y waar B waard.
(20 el linnen = 1 jas, of 20 el linnen is 1 jas waard).
1. De twee polen van de waarde-uitdrukking: relatieve waardevorm en equivalentvorm
Het geheim van iedere waardevorm gaat schuil achter deze eenvoudige waardevorm. De analyse
hiervan levert dan ook eigenlijk de grootste moeilijkheden op.
Kennelijk spelen hier twee verschillende waren, in ons voorbeeld linnen en jas, verschillende rollen.
Het linnen drukt zijn waarde uit in de jas, de jas dient als materie van deze waarde-uitdrukking.
De eerste waar speelt een actieve, de tweede een passieve rol. De waarde van de eerste waar
wordt voorgesteld als relatieve waarde; anders gezegd: zij bevindt zich in de relatieve waardevorm.
De tweede waar doet dienst als equivalent; anders gezegd: zij bevindt zich in de equivalentvorm.
De relatieve waardevorm en de equivalentvorm zijn bij elkaar behorende, wederkerig van elkaar
afhankelijke en onverbrekelijk met elkaar verbonden factoren; maar tegelijkertijd zijn zij elkaar
uitsluitende of tegengestelde extremen, polen van dezelfde waarde-uitdrukking. Zij verdelen zich
steeds over de verschillende waren, die door de waarde-uitdrukking met elkaar in verband worden
gebracht. Ik kan bijvoorbeeld de waarde van linnen niet in linnen uitdrukken: 20 el linnen =