Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

nen: hun waren werden toch met hun eigen geld betaald. Dit is dus niet een methode van verrijking
of van vorming van meerwaarde.
Laten we ons dus binnen de grenzen van de warenruil houden, waar verkopers kopers en kopers
verkopers zijn. Misschien vloeit onze moeilijkheid voort uit het feit, dat we de personen slechts
als gepersonifieerde categorieën en niet als individuen hebben behandeld.
Het is mogelijk dat warenbezitter A zo slim is dat hij zijn collega’s B of C kan afzetten, terwijl zij
er met de beste wil in de wereld niet in slagen revanche te nemen. A verkoopt wijn ter waarde van
£40 aan B in ruil voor graan ter waarde van £50. A heeft zijn £40 omgezet in £50, meer geld verkregen
voor minder geld en zijn waar in kapitaal veranderd. Laten we dit eens nader bekijken.
Voor de ruil bezat A £40 aan wijn en B £50 aan graan, een totale waarde dus van £90. Na de ruil
hebben we dezelfde totale waarde van £90. De waarde in circulatie is met niets toegenomen,
slechts de verdeling tussen A en B is veranderd. Aan de ene kant komt meerwaarde te voorschijn
wat aan de andere kant ‘minderwaarde’ is, aan de ene kant een plusteken wat aan de andere kant
een minteken is. Dezelfde verandering zou zonder de verhullende vorm van de ruil hebben
plaatsgevonden wanneer A rechtstreeks van B £10 had gestolen. Het totaal van de waarde in circulatie
kan kennelijk niet worden vermeerderd door wijziging in de verdeling van die waarde,
evenmin als een Jood de hoeveelheid edele metalen in een land kan vermeerderen door een ‘farthing’
uit de tijd van Queen Anne te verkopen voor een guinea. De kapitalistische klasse van een
land in z’n geheel kan zichzelf niet bedriegen.[30]
Men kan zich wenden en keren zoveel men wil, de uitkomst blijft dezelfde: worden equivalenten
geruild dan ontstaat geen meerwaarde en worden niet-equivalenten geruild dan ontstaat evenmin
meerwaarde.[31] De circulatie of warenruil schept geen waarde.[32]
Men begrijpt dus waarom in onze analyse van de grondvorm van het kapitaal — de vorm waarin
het de economische organisatie van de moderne maatschappij bepaalt — zijn populaire en om zo
te zeggen antediluviaanse gedaante, het handelskapitaal of het woekerkapitaal aanvankelijk geheel
buiten beschouwing wordt gelaten.
De vorm G — W — G’, kopen om duurder te verkopen, komt het duidelijkst tot uiting in het eigenlijke
handelskapitaal. Maar de gehele beweging van deze vorm vindt plaats binnen de sfeer
van de circulatie. Daar het echter onmogelijk is uit de circulatie zelf de omzetting van geld in kapitaal,
de vorming van meerwaarde, te verklaren, schijnt het handelskapitaal niet te kunnen bestaan
wanneer equivalenten tegen elkaar worden geruild;[33] derhalve is het handelskapitaal
slechts af te leiden uit het dubbele bedrog van de koopman, die zich als een parasiet tussen de kopende
en verkopende warenproducent indringt. In deze betekenis zegt Franklin: ‘Oorlog is roof,
handel is bedrog.’[34] Indien men de vorming van meerwaarde bij het handelskapitaal niet uit
louter bedrog van de warenproducenten zou verklaren, zouden we onze aandacht moeten wijden
aan een lange reeks tussenliggende schakels, welke in het huidige stadium van onze uiteenzetting
— de eenvoudige warencirculatie en haar eenvoudige beweging — nog helemaal niet bestaan.
Voor het woekerkapitaal geldt dit in nog sterkere mate dan voor het handelskapitaal. Bij het handelskapitaal
zijn de twee extremen — het geld, dat op de markt gegooid wordt en het gegroeide
geld, dat aan de markt onttrokken wordt — tenminste nog gebonden aan koop en verkoop, aan de