Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

Times in december 1866 en januari 1867 ontboezemingen van Engelse mijneigenaren, waarbij de
gelukkige omstandigheden der Belgische mijnarbeiders werden afgeschilderd, die niets meer eisten
en ook niets meer kregen dan strikt nodig was om voor hun ‘meesters’ te leven. De duldzaamheid
der Belgische arbeiders is groot, maar om als modelarbeiders in de Times te figureren
was te veel gevraagd! In februari 1867 antwoordden de Belgische mijnarbeiders van Marchienne
met een door kruit en lood gebroken staking.
[51] T.a.p., p. 44, 46.
[52] De fabrikant uit Northamptonshire begaat in zijn ontboezeming een vergeeflijke pia fraus
(vroom bedrog). Hij doet alsof hij een vergelijking trekt tussen het leven van Engelse en Franse
fabrieksarbeiders, maar hij beschrijft - zoals hij later zelf in zijn verwarring toegeeft - in de zojuist
geciteerde passage het leven van de Franse landarbeiders!
[53] T.a.p., pp. 70-71. Noot bij de derde druk. - Dank zij de sindsdien ontstane concurrentie op de
wereldmarkt zijn we nu een flink stuk verder. ‘Wanneer China,’ zo verklaarde het parlementslid
Stapleton in een toespraak tot de kiezers, ‘een belangrijk industrieland wordt, zie ik niet hoe de
Europese arbeidersbevolking de strijd kan volhouden zonder te dalen tot het niveau van hun concurrenten.’
Times, 3 september 1873. Niet langer de lonen op het vasteland, neen, de lonen in
China vormen thans het door het Engelse kapitaal nagejaagde doel.
[54] Benjamin Thompson, Essays, Political, Economical, and Philosophical, etc., 3 delen, London,
1796-1802, deel I, p. 294. In zijn The State of the Poor, or an History of the Labouring Classes
in England, etc. beveelt Sir F. M. Eden de besturen van de armhuizen met klem Count Rumfords
bedelaarssoep aan en deelt hij de Engelse arbeiders met verwijtende blikken mee dat ‘er
onder de Schotten vele gezinnen voorkomen die, in plaats van tarwe, rogge en vlees, maandenlang
leven van havermeel en gerst, slechts met water en zout aangemaakt, en bovendien nog goed
leven ook’. T.a.p., I, boek II, hoofdstuk 11, p. 503. Ook in de negentiende eeuw komen we dergelijke
‘wenken’ tegen. Een voorbeeld: ‘De Engelse arbeiders willen geen mengsels van mindere
graansoorten eten. In Schotland, waar de opvoeding beter is, komt dit vooroordeel waarschijnlijk
niet voor.’ Charles H. Parry M.D., The Question of the Necessity of the existing Corn Laws considered,
London, 1816, p. 69. Dezelfde Parry klaagt er echter over dat de Engelse arbeider thans
(1815) vergeleken met de tijd van Eden (1797) sterk achteruit is gegaan.
[55] Uit de verslagen van de laatste parlementaire enquêtecommissie over de vervalsing van levensmiddelen
blijkt dat zelfs vervalsing van geneesmiddelen in Engeland geen uitzondering,
maar regel is. Het onderzoek van bijvoorbeeld 34 monsters opium, gekocht in 34 verschillende
apotheken in Londen, toonde aan dat er 31 waren vervalst met maankoppen, tarwemeel, gom,
klei, zand, enzovoort. Verschillende monsters bevatten geen spoor morfine.
[56] G. B. Newnham, barrister-at-law, A Review of the Evidence before the Committee of the two
Houses of Parliament on the Corn Laws, London, 1815, p. 20, noot.
[57] T.a.p., pp. 19, 20.
[58] C. H. Parry, t.a.p., p. 77 en 69. De heren grondbezitters stelden zich, wat henzelf betrof, niet
alleen schadeloos voor de anti-Jacobijnse oorlog, die zij uit naam van Engeland voerden, maar
bovendien verrijkten zij zich nog enorm. ‘Binnen achttien jaar, werden hun rentes verdubbeld,
verdrievoudigd, verviervoudigd en, in enkele gevallen, verzesvoudigd.’ T.a.p., pp. 100-101.
[59] F. Engels, Die Lage der arbeitenden Klasse in England [Te vinden boven de eerste tabel], p.
20.
[60] Ten gevolge van een gebrekkige analyse van het arbeidsproces en van het proces van meerwaardevorming
heeft de klassieke economie deze belangrijke factor van de reproductie nooit