Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

3. De overgang van de algemene waardevorm naar de geldvorm
De algemene equivalentvorm is een vorm van de waarde in het algemeen. Slechts één waar echter
kan zich in de algemene equivalentvorm (de derde vorm) bevinden, omdat en voor zover deze
door alle andere waren als equivalent is buitengesloten. Pas vanaf het moment, waarop deze uitsluiting
zich definitief heeft beperkt tot één bepaalde warensoort, verkrijgt de uniforme relatieve
waardevorm van de warenwereld een objectieve vastheid en een algemeen maatschappelijke geldigheid.
De specifieke warensoort nu, waarvan de natuurlijke vorm maatschappelijk met de equivalentvorm
is vergroeid, wordt geldwaar, functioneert als geld. Het wordt zijn specifiek maatschappelijke
functie (en derhalve ook zijn maatschappelijk monopolie) binnen de warenwereld de rol te
spelen van het algemeen equivalent. In de tweede vorm deden verschillende waren dienst als bijzondere
equivalenten van het linnen en in de derde vorm werd hun relatieve waarde gemeenschappelijk
in het linnen uitgedrukt. Deze bevoorrechte positie van de waren is historisch door
een bepaalde waar veroverd: het goud. Vervangen wij in de derde vorm de waar linnen door de
waar goud, dan krijgen wij:
D. De geldvorm
Bij de overgang van de eerste naar de tweede vorm en van de tweede naar de derde vorm vonden
wezenlijke veranderingen plaats. De vierde vorm daarentegen onderscheidt zich slechts van de
derde door het feit dat nu goud in plaats van linnen de algemene equivalentvorm bezit. In de
vierde vorm blijft het goud wat het linnen in de derde vorm was: algemeen equivalent. De enige
ontwikkeling is dat de vorm van directe algemene ruilbaarheid, de algemene equivalentvorm, nu
door de maatschappelijke gewoonte is vereenzelvigd met de specifieke, natuurlijke vorm van de
waar goud.
Goud komt alleen tegenover de andere waren als geld te staan, omdat het voordien als waar tegenover
die andere waren stond. Evenals alle andere waren deed het goud dienst als equivalent,
hetzij als een toevallig equivalent bij een toevallige ruil, hetzij als een bijzonder equivalent naast
andere warenequivalenten. Langzamerhand ging het in grotere of kleinere kring functioneren als