Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

contract. Wanneer de transactie wordt herhaald, vindt dit plaats via een nieuw contract, dat met
het daaraan voorafgaande contract niets te maken heeft en waarbij slechts door toeval dezelfde
koper weer met dezelfde verkoper wordt samengebracht.
Wanneer wij dus de warenproductie of een daarbij behorend proces naar haar eigen economische
wetten willen beoordelen, dienen wij iedere ruiltransactie op zich zelf te beschouwen zonder enige
samenhang met de ruiltransactie die er aan vooraf ging of die er op zal volgen. En aangezien
inkopen en verkopen alleen worden gesloten tussen afzonderlijke personen, is het niet geoorloofd
daarin betrekkingen te zoeken tussen maatschappelijke klassen als geheel.
Hoe lang de reeks van periodieke reproductie en daaraan voorafgegane accumulatie, die door het
thans fungerende kapitaal is doorlopen, ook moge zijn, het behoudt steeds zijn oorspronkelijke
maagdelijkheid. Zolang men zich bij iedere ruiltransactie — afzonderlijk beschouwd — houdt
aan de wetten van de ruil, kan de methode van toe-eigening een totale omwenteling ondergaan
zonder dat het bij de warenproductie behorende eigendomsrecht op enige wijze wordt aangetast.
Ditzelfde recht blijft van kracht zowel in het begin — toen het product aan de producent toebehoorde
en toen deze zich door het ruilen van equivalenten alleen door eigen arbeid kon verrijken
— als in de kapitalistische periode — waar de maatschappelijke rijkdom in steeds toenemende
mate het eigendom wordt van hen, die in staat zijn steeds opnieuw zich de onbetaalde arbeid van
anderen toe te eigenen.
Dit resultaat wordt onvermijdelijk zodra de arbeidskracht vrij als waar door de arbeider zelf
wordt verkocht. Maar ook eerst dan wordt de warenproductie algemeen en wordt zij de typerende
productievorm; eerst dan wordt ieder product van meet af aan voor de verkoop geproduceerd en
gaat alle geproduceerde rijkdom door de circulatie. Eerst dan, wanneer de loonarbeid haar basis
wordt, dringt de warenproductie zich aan de gehele samenleving op; maar ook dan pas ontplooit
zij al haar verborgen krachten. Wanneer men beweert dat de tussenkomst van de loonarbeid de
warenproductie vervalst, komt het er op neer dat men beweert dat de warenproductie, wil zij niet
vervalst worden, helemaal niet tot ontwikkeling mag komen. In dezelfde mate als waarin de warenproductie
zich volgens haar eigen immanente wetten ontwikkelt tot de kapitalistische productie,
worden de eigendomswetten van de warenproductie omgezet in wetten van de kapitalistische
toe-eigening.[24]
We hebben gezien dat zelfs bij de enkelvoudige reproductie al het voorgeschoten kapitaal, ongeacht
de wijze waarop dit kapitaal oorspronkelijk werd verworven, verandert in geaccumuleerd
kapitaal of gekapitaliseerde meerwaarde. In de stroom van de productie echter wordt in het algemeen
het hele, oorspronkelijk voorgeschoten kapitaal een verdwijnende grootheid (magnitudo
evanescens in de mathematische betekenis) vergeleken met het direct geaccumuleerde kapitaal,
dat wil zeggen de in kapitaal heromgezette meerwaarde of meerproduct, ongeacht of dit in handen
is van degene, die het heeft geaccumuleerd of in handen van anderen. De economie stelt
daarom het kapitaal in het algemeen voor als ‘geaccumuleerde rijkdom’ (omgezette meerwaarde
of inkomen) ‘die opnieuw voor de productie van meerwaarde wordt gebruikt’[25] en beschrijft de
kapitalist als de ‘bezitter van het meerproduct’.[26] De uitdrukking dat al het aanwezige kapitaal
geaccumuleerde of gekapitaliseerde interest is, is slechts een andere vorm van dezelfde opvatting,
want de interest is slechts een deel van de meerwaarde.[27]