Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

keer zo groot is als haar eigen dagwaarde, is een bijzonder voordeel voor de koper, maar volstrekt
geen onrecht jegens de verkoper.
De kapitalist heeft het geval, dat hem zo vrolijk maakt, voorzien. Daarom vindt de arbeider in de
werkplaats niet slechts de productiemiddelen die nodig zijn voor een zesurig arbeidsproces, maar
de productiemiddelen voor een twaalfurig arbeidsproces. Wanneer 10 pond katoen 6 arbeidsuren
absorberen en in 10 pond garen worden veranderd, zal 20 pond katoen 12 arbeidsuren absorberen
en in 20 pond garen worden veranderd. Laten we het product van het verlengde arbeidsproces
eens bekijken. In de 20 pond garen zijn nu 5 arbeidsdagen belichaamd: 4 arbeidsdagen in de verbruikte
hoeveelheden katoen en spinnewiel en 1 arbeidsdag, welke gedurende het spinproces door
de katoen wordt geabsorbeerd. Maar in goud uitgedrukt zijn 5 arbeidsdagen 30s. of £1 10s. Dit is
dus de prijs van 20 pond garen. Een pond garen kost nog steeds 1s.6d. Maar de waardesom van
de aan het proces toegevoerde waren bedroeg 27s. De waarde van het garen bedraagt 30s. De
waarde van het product is met 1 / 9 toegenomen boven de waarde, welke voor de productie van het
garen werd voorgeschoten. Op deze wijze zijn 27s. veranderd in 30s., is er een meerwaarde van
3s. ontstaan. Eindelijk is het kunststuk gelukt. Geld is omgezet in kapitaal.
Alle voorwaarden van het probleem zijn opgelost en de wetten van de warenruil werden op geen
enkele wijze geschonden. Men ruilde equivalent tegen equivalent. Als koper betaalde de kapitalist
iedere waar tegen haar waarde: katoen, spinnewiel, arbeidskracht. Daarna deed hij wat iedere
andere koper van waren doet: hij consumeerde de gebruikswaarde. Het consumptieproces van de
arbeidskracht — dat tegelijkertijd productieproces van de waren is — leverde een product van 20
pond garen met een waarde van 30s. De kapitalist keert nu naar de markt terug en verkoopt waren
nadat hij voordien waren gekocht heeft. Hij verkoopt het garen voor 1s. 6d per pond, geen cent
onder of boven de waarde. En toch haalt hij 3s. meer uit de circulatie dan hij er oorspronkelijk
instopte. Deze hele beweging, de omzetting van zijn geld in kapitaal, vond tegelijkertijd wél en
niet binnen de sfeer van de circulatie plaats. Door middel van de circulatie, omdat de beweging
wordt bepaald door de koop van arbeidskracht op de warenmarkt; niet binnen de circulatie, omdat
de circulatie het proces van meerwaardevorming slechts inleidt, welk proces pas in de sfeer van
de productie plaatsvindt. En zo is tout pour le mieux dans le meilleur des mondes possibles (alles
is ten beste ingericht in de beste der mogelijke werelden).[Noot van de vertaler: citaat uit Voltaire’s
Candide.]
Door geld te veranderen in waren, welke dienst doen als de materiële elementen van een nieuw
product of als factoren van het arbeidsproces, door aan de dode materie levende arbeidskracht toe
te voegen, zet de kapitalist waarde — arbeid uit het verleden, tot materie geworden, dode arbeid
— om in kapitaal, een zichzelf uitbreidende waarde, een monster met een ziel, dat begint te ‘werken’
alsof het van liefde bezeten was.
Indien we nu het proces van de waardevorming vergelijken met het proces van meerwaardevorming,
dan zien we dat het proces van meerwaardevorming niets anders is dan een proces van
waardevorming dat voorbij een bepaald punt werd voortgezet, werd verlengd. Duurt het proces
slechts tot het punt, waarop de door het kapitaal betaalde waarde van de arbeidskracht door een
nieuw equivalent is vervangen, dan is er sprake van een proces van enkele waardevorming. Wordt
dit proces voorbij dit punt voortgezet, dan wordt het een proces van meerwaardevorming.