Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

perkt.’ Reports of Inspectors of Factories, 31 oktober 1855, p. 103. Na de industriële tentoonstelling,
die in 1851 op het vasteland werd gehouden, maakte de hierboven genoemde fabrieksinspecteur
Redgrave een reis om vooral in Frankrijk en Pruisen de plaatselijke fabriekstoestanden
te onderzoeken. Over de Pruisische fabrieksarbeider zegt hij: ‘Hij ontvangt een loon, dat voldoende
is om zich het eenvoudige voedsel en de weinige geriefelijkheden te verschaffen, waaraan
hij gewend is en waarmee hij tevreden is. . . Hij leeft slechter en hij werkt harder dan zijn Engelse
mededinger.’ Reports of Inspectors of Factories, 31 oktober 1853, p. 85.
[111] ‘De afgebeulden sterven met een verwonderlijke snelheid; maar de plaatsen van hen, die
omkomen, worden onmiddellijk weer ingenomen en een voortdurende verandering van personen
brengt geen wijziging op het toneel tot stand.’ E. G. Wakefield, England and America, London,
1833, deel I, p. 55.
[112] Zie: Public Health, Sixth Report of the Medical Officer of the Privy Council, 1863, London,
1864. Dit rapport gaat hoofdzakelijk over landarbeiders. ‘Men heeft Sutherland voorgesteld als
een graafschap, waar zeer vele verbeteringen tot stand zijn gebracht; een nieuw onderzoek heeft
echter aangetoond dat hier, in districten die eens zo beroemd waren om hun flinke en dappere
soldaten, de bewoners zijn gedegenereerd tot een mager en kwijnend ras. Op de gezondste plaatsen,
op de heuvels tegenover de zee, zijn de gezichten van de kinderen mager en bleek zoals zij
dat slechts kunnen zijn in een Londense steeg.’ W. T. Thornton, Overpopulation and its Remedy...,
pp. 74-75. Zij lijken in feite op de 30.000 gallant Highlanders, die in de wynds and closes
(sloppen en stegen) van Glasgow de slaapjes waren van geprostitueerden en dieven.
[113] ‘Ofschoon de gezondheid van de bevolking zulk een belangrijk bestanddeel vormt van het
nationale kapitaal, vrezen wij te moeten erkennen dat de kapitalisten beslist niet geneigd zijn deze
schat te bewaken en te koesteren. . . De fabrikanten werden gedwongen rekening te houden met
de gezondheid van de arbeiders.’ Times, 5 november 1861. ‘De mannen van West Riding werden
de lakenfabrikanten van de mensheid. . . de gezondheid van het werkvolk werd opgeofferd en na
enkele generaties zou de natie gedegenereerd zijn. Maar hierop kwam een reactie. De werktijden
voor kinderen werden beperkt, enzovoort.’ Twenty-second annual Report of the Registrar-General,
oktober 1861.
[114] Dit is de reden waarom bijvoorbeeld begin 1863 26 firma’s, die in Staffordshire zeer grote
aardewerkfabrieken bezitten (onder andere J. Wedgwood & Sons) in een memorandum verzoeken
‘om een dwingende inmenging van de staat’. De ‘concurrentie met andere kapitalisten’ maakte
een ‘vrijwillige’ beperking van de arbeidstijd voor kinderen, enzovoort onmogelijk. ‘Hoezeer wij
ook de hierboven genoemde euvelen betreuren, zal het ons niet mogelijk zijn die euvelen te verhinderen
door de een of andere overeenkomst tussen de fabrikanten. . . Gezien al deze punten zijn
wij tot de overtuiging gekomen dat een wettelijke regeling noodzakelijk is.’ Children’s Employment
Commission. First Report, 1863, p. 322.
Toevoeging aan noot 114. — Een nog frappanter voorbeeld levert ons het jongste verleden. In een
tijdvak van koortsachtige bedrijvigheid was de prijs van katoen zozeer gestegen, dat de bezitters
van de katoenweverijen in Blackburn onderling overeenkwamen de arbeidstijd in hun fabrieken
voor een bepaalde periode in te krimpen. Tegen het einde van de maand november (1871) liep
deze periode ten einde. Intussen echter maakten de rijkere fabrikanten, die zowel spinnerijen als
weverijen bezitten, van de bij overeenkomst bepaalde vermindering van de productie gebruik om
hun eigen zaken uit te breiden en zo ten koste van de kleine ondernemers grote winsten te maken.
In hun nood wendden de kleine ondernemers zich tot. . . de fabrieksarbeiders; zij wekten de arbeiders
op krachtig te ageren voor de 9-urendag en voor dat doel zegden zij financiële steun toe!