Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

De algemene conclusie van de medische commissie van onderzoek van 1863 over de voeding van
de slechtst gevoede volksklasse is de lezer reeds bekend. Hij herinnert zich dat de voeding van
een groot deel van de gezinnen der landarbeiders beneden het minimum ligt, dat nodig is ‘voor
afweer van hongerziekten’. Dit is in het bijzonder het geval in de zuiver agrarische districten van
Cornwall, Devon, Somerset, Wilts, Stafford, Oxford, Berks en Herts. ‘De voeding, die de landarbeider
krijgt,’ schrijft dr. Simon, ‘is groter dan wordt aangegeven door de gemiddelde hoeveelheid,
omdat hij zelf een veel groter, voor zijn arbeid onontbeerlijk deel van de levensmiddelen
krijgt dan de andere gezinsleden, in de armere gebieden vrijwel al het vlees of spek. De hoeveelheid
voeding, die de vrouw krijgt en de hoeveelheid voeding, die de kinderen in hun periode van
snelle groei krijgen, is in vele gevallen en in vrijwel alle graafschappen gebrekkig, in het bijzonder
gebrekkig aan stikstof.’[159] De bij de boeren inwonende knechten en meiden worden ruim
gevoed. Hun aantal daalde van 288.277 in 1851 tot 204.962 in 1861. ‘De arbeid van de vrouwen
op de akkers,’ schrijft dr. Smith, ‘met welke nadelen deze ook gepaard moge gaan, is onder de
huidige omstandigheden een groot voordeel voor het gezin, want zij levert dezelfde middelen
voor schoeisel, kleding, betaling van huishuur en stelt hen zo in staat beter te eten.’[160] Een van
de merkwaardigste resultaten van dit onderzoek was dat de landarbeider in Engeland aanzienlijk
slechter wordt gevoed dan die in de andere delen van het Verenigde Koninkrijk, zoals uit de volgende
tabel blijkt:
‘Iedere bladzijde van het rapport van dr. Hunter,’ schrijft dr. Simon in zijn officieel medisch rapport,
‘getuigt van de onvoldoende omvang en van de miserabele kwaliteit van de behuizing van
onze landarbeiders. En sinds vele jaren wordt de situatie van de arbeider in dit opzicht steeds
slechter. Het is nu voor hem veel moeilijker om woonruimte te vinden en, wanneer hij deze gevonden
heeft, is deze minder bij zijn behoeften aangepast dan misschien wel sedert eeuwen het
geval was. In het bijzonder gedurende de afgelopen twintig of dertig jaar heeft dit euvel snel om
zich heen gegrepen en de woontoestanden van de landman zijn nu in hoge mate jammerlijk. Be-