Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

acres land met meer dan 900 afgenomen; het aantal boerderijen met 50-75 acres is gedaald van
8.253 tot 6.370; hetzelfde zien we bij alle andere boerderijen met minder dan 100 acres aan
grond. Daarentegen is in dezelfde periode het aantal grote boerderijen toegenomen: het aantal
boerderijen met 300-500 acres is gestegen van 7.771 tot 8.410, de boerderijen met meer dan 500
acres van 2.755 tot 3.914 en boerderijen met meer dan 1.000 acres van 492 tot 582.
[149] Het aantal schaapherders steeg van 12.517 tot 25.559.
[150] Census, p. 36.
[151] Rogers, t.a.p., p. 693. De heer Rogers behoort tot de liberale school en hij is een vriend van
Cobden en Bright; hij is dus geen laudotor temporis acti (lofredenaar van het verleden).
[152] Public Health, Seventh Report, London, 1865, p. 242. Het is daarom volstrekt niet ongebruikelijk
dat de huisbaas van een arbeider meer huur vraagt wanneer hij hoort dat deze iets meer
verdient of dat de boer het loon van de arbeider verlaagt ‘omdat diens vrouw werk heeft gekregen’.
T.a.p.
[153] T.a.p., p. 135.
[154] T.a.p., p. 134.
[155] Report of the Commissioners. . . relating to Transportation and Penal Servitude, London,
1863, p. 42, nr. 50.
[156] T.a.p., p. 77 (Memorandum by the Lord Chief Justice).
[157] T.a.p., deel II (Evidence).
[158] T.a.p., deel I (Appendix), p. 280.
[158a] T.a.p., pp. 274-275.
[159] Public Health, Sixth Report, London, 1864, pp. 238, 249, 261-262.
[160] T.a.p., p. 262.
[161] T.a.p., p. 17. De Engelse landarbeider krijgt slechts een kwart van de melk en de helft van
het brood dat de Ierse landarbeider krijgt. De betere voeding van de Ierse landarbeiders werd
reeds in het begin van deze eeuw door A. Young in zijn Tour through Ireland vermeld. De oorzaak
hiervan is eenvoudig deze, dat de arme Ierse pachter veel menselijker is dan de rijke Engelse
pachter. De hierboven in de tekst gegeven cijfers gelden, wat betreft Wales, niet voor het zuidwestelijke
deel. ‘Alle artsen uit dit gebied zijn het er over eens dat de toeneming van het sterftecijfer
door tuberculose, klierziekten, enzovoort, groter wordt met de achteruitgang van de lichamelijke
toestand van de bevolking en zij allen schrijven deze achteruitgang toe aan de armoede.
De dagelijkse kosten van onderhoud van de landarbeider wordt daar berekend op 5d., in vele districten
betaalt de boer (zelf behoeftig) minder. Een stukje gezouten vlees — gedroogd tot het zo
hard is als een plank en nauwelijks de moeite van het moeizame proces van vertering waard — of
spek doet dienst om smaak te geven aan een grote hoeveelheid van meel en prei gemaakte bouillon
of haverpap en hieruit bestaat, dag in dag uit, het middagmaal van de landarbeider. . . De
ontwikkeling en de industrie heeft voor hem tot gevolg gehad dat in dit strenge en vochtige klimaat
het stevige, zelf gesponnen laken werd verdrongen door goedkope katoenstoffen en krachtige
dranken door “nominale” thee. . . Na vele uren bloot te hebben gestaan aan wind en regen,
gaat de landarbeider naar zijn hut terug, waar hij zich kan gaan warmen bij een vuur van turf of
van uit klei en steenkoolafval vervaardigde blokken, die wolken kool- en zwaveldampen uitwalmen.
De muren van de hut bestaan uit klei en stenen, de vloer uit de grond die er lag voordat de
hut werd gebouwd en het dak bestaat uit een hoeveelheid los en doorweekt stro. Iedere spleet is
dichtgemaakt om de warmte binnen te houden en in deze atmosfeer van duivelse stank, met een