Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

Hieruit volgt dus dat het dagloon, weekloon, enzovoort, constant kan blijven ondanks het feit dat
de prijs van de arbeid voortdurend daalt. Duurde bijvoorbeeld de gebruikelijke arbeidsdag 10 uur
en bedroeg de dagwaarde van de arbeidskracht 3s., dan was de prijs van het arbeidsuur 3 3 / 5 d.;
deze prijs daalt tot 3d., zodra de arbeidsdag tot 12 uur wordt verlengd en daalt tot 2 2 / 5 d. zodra de
arbeidsdag tot 15 uur wordt verlengd. Dag- of weekloon blijven echter ongewijzigd. Omgekeerd
kan het dag- of weekloon stijgen ofschoon de prijs van de arbeid constant blijft of zelfs wanneer
de prijs van de arbeid daalt. Neem bijvoorbeeld een 10-urige arbeidsdag en een dagwaarde van de
arbeidskracht van 3s.; de prijs van een arbeidsuur bedraagt dan 3 3 / 5 d. Wanneer ten gevolge van
toenemende drukte bij een ongewijzigde prijs van de arbeid de arbeider 12 uur gaat werken, dan
stijgt zijn dagloon tot 3s.7 1 / 5 d. zonder verandering in de prijs van de arbeid. Hetzelfde zou kun-
nen gebeuren wanneer niet de duur, maar de intensiteit van de arbeid zou toenemen.[32] Stijging
van het nominale dag- of weekloon kan dus gepaard gaan met een constante of dalende prijs van
de arbeid. Hetzelfde geldt voor het inkomen van het arbeidersgezin, zodra de door het gezinshoofd
geleverde hoeveelheid arbeid wordt vermeerderd met de arbeid van andere gezinsleden. Er
bestaan dus methoden om de prijs van de arbeid te verlagen, onafhankelijk van de daling van het
nominale dag- of weekloon.[33]
Hieruit volgt als algemene wet: wanneer de hoeveelheid arbeid per dag, per week, enzovoort, gegeven
is, hangt het dag- of weekloon af van de prijs van de arbeid, die zelf weer varieert hetzij
met de waarde van de arbeidskracht, hetzij met de afwijkingen van de prijs van de arbeidskracht
van haar waarde. Is daarentegen de prijs van de arbeid gegeven, dan hangt het dag- of weekloon
af van de hoeveelheid arbeid per dag of per week.
De maateenheid van het tijdloon, de prijs van een arbeidsuur, is het quotiënt van de dagwaarde
van de arbeidskracht, gedeeld door het aantal uren van de gebruikelijke arbeidsdag. Stel dat de
arbeidsdag 12 uur duurt en dat de dagwaarde van de arbeidskracht, het waardeproduct van zes
arbeidsuren, 3s. bedraagt. Onder deze omstandigheden bedraagt de prijs van een arbeidsuur 3d.
en is zijn waardeproduct 6d. Werkt de arbeider nu minder dan 12 uur per dag (of minder dan 6
dagen per week), bijvoorbeeld slechts 6 of 8 uur, dan ontvangt hij bij deze prijs van de arbeid
slechts 2s. of 1 1 / 2 s. dagloon.[34] Aangezien hij volgens onze veronderstelling gemiddeld 6 uur
per dag moet werken om een dagloon te produceren dat met de waarde van zijn arbeidskracht
overeenstemt en aangezien hij volgens dezelfde veronderstelling van ieder uur slechts een half
uur voor zichzelf en een half uur voor de kapitalist werkt, is het duidelijk dat hij het waardeproduct
van 6 uur niet kan halen wanneer hij minder dan 12 uur werk krijgt. In een eerder hoofdstuk
hebben wij de verderfelijke gevolgen van de overmatige arbeid gezien; hier ontdekken wij de
bronnen van het lijden, dat voor de arbeider ontstaat bij onvoldoende werkgelegenheid.
Wordt het uurloon zodanig vastgesteld dat de kapitalist zich niet verplicht tot betaling van een
dag- of weekloon, maar alleen tot betaling van de arbeidsuren gedurende welke het hem behaagt
de arbeider te laten werken, dan kan hij de arbeider voor een korter tijdsverloop laten werken dan
de tijd die oorspronkelijk de basis vormde van de schatting van het uurloon of van de maateenheid
voor de prijs van de arbeid. Aangezien deze maateenheid wordt bepaald door de verhouding