Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

aanvoer van moderne machines en brandstof en daardoor ook de zilverwinning op grote schaal en
tegen lagere kosten mogelijk gemaakt. Er bestaat echter een groot verschil in de wijze, waarop de
beide metalen in de ertslagen voorkomen. Van de beide metalen komt het goud in de zuiverste
vorm, doch tegelijkertijd ook in de kleinste hoeveelheden in het erts voor; daarom moet het erts
helemaal fijn worden gemaakt en moet het goud er worden uitgewassen, respectievelijk door
kwikzilver er uitgetrokken. Op de 1.000.000 gram kwarts komt dan ook vaak nauwelijks 1-3,
zeer zelden 30-60 gram goud voor. Zilver komt zelden in zuivere staat, maar daarentegen wel in
eigen, betrekkelijk gemakkelijk van de gangsteen te scheiden ertsen voor, die meestal 40-90 %
zilver bevatten; het zilver is ook wel in geringere hoeveelheden aanwezig in kopererts, looderts,
enzovoort, waarvan de bewerking op zichzelf al de moeite loont. Hieruit volgt reeds dat (aangezien
de arbeid voor het produceren van goud eerder is toegenomen, die van het produceren van
zilver beslist is afgenomen) de waardedaling van het zilver dus op eenvoudige wijze te verklaren
is. Deze waardedaling zou in een nog grotere daling van de prijs tot uiting komen, ware het niet
dat de zilverprijs ook nu nog op kunstmatige wijze hoog werd gehouden. De zilverschatten van
Amerika zijn echter pas voor een klein deel toegankelijk geworden en er bestaat dus alle kans dat
de waarde van het zilver nog lange tijd zal blijven dalen. Hierbij komt nog de relatieve afneming
van de behoefte aan zilver voor gebruiks- en weeldeartikelen, de vervanging van het zilver door
verzilverde waren, aluminium, enzovoort. Hiernaar beoordelen men het utopisme van het bimetallistische
idee, volgens hetwelk een internationaal wettelijk vastgestelde koers het zilver weer
omhoog zou drijven tot de oude waardeverhouding 1:151/2. Het is waarschijnlijker dat het zilver
ook op de wereldmarkt zijn hoedanigheid van geld meer en meer zal verliezen. -F.E.]
[109] De tegenstanders van het mercantilistische systeem, waarbinnen de vereffening van de positieve
handelsbalans door middel van goud en zilver als doel van de internationale handel wordt
gezien, miskenden hunnerzijds volledig de functie van het wereldgeld. Op welke wijze de verkeerde
opvatting van de wetten, die de hoeveelheid circulatiemiddelen beheersen, zich slechts
weerspiegelt in de verkeerde opvatting over de internationale bewegingen van de edele metalen,
heb ik reeds aan de hand van het voorbeeld van Ricardo uitvoerig aangetoond (t.a.p., p. 150 vv.).
Zijn onjuiste stelling: ‘Een ongunstige handelsbalans kan slechts ontstaan door een overvloed aan
circulatiemiddelen. . . De uitvoer van gemunt geld wordt veroorzaakt door zijn goedkoopheid en
is niet het gevolg, maar de oorzaak van een ongunstige handelsbalans,’ vinden we dan ook reeds
bij Barbon: ‘De handelsbalans, zo er al een is, is niet de oorzaak van het feit dat het geld uit een
land wordt uitgevoerd, maar dit is het resultaat van het verschil in de waarde van het baar metaal
in ieder land.’ N. Barbon, t.a.p., pp. 59, 60. MacCulloch prijst Barbon in zijn The Literature of
Political Economy, a classified catalogue (London, 1845) voor deze vroegtijdige ontdekking,
maar hij laat wijselijk na de naïeve vorm, waarin bij Barbon de absurde veronderstellingen van
het currency principle (het principe van de circulatiemiddelen) nog verschijnen, ook maar aan te
duiden. In die catalogus komt het gebrek aan kritische instelling en zelfs de oneerlijkheid het duidelijkste
naar voren in de gedeelten over de geschiedenis van de geldtheorie, omdat MacCulloch
hier als sycofant van Lord Overstone (de ex-bankier Lloyd), die hij facile princeps argentariorum
(verreweg de eerste onder de bankiers) noemt, pluimstrijkt.
[110] Bijvoorbeeld bij subsidies, geldleningen voor oorlogsvoering of om banken weer in staat te
stellen uitbetalingen te verrichten in baar geld, enzovoort kan waarde juist in de vorm van geld
nodig zijn.
[110a]. Noot bij de tweede druk. ‘Inderdaad zou ik geen overtuigender bewijs kunnen verlangen
van het feit, dat het mechanisme van schatvorming in landen met een metaalstandaard in staat is
iedere noodzakelijke functie van de internationale verplichtingen te vervullen zonder merkbare