Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

J. Leach verklaart: ‘De afgelopen winter (1862) bleven er van de 19 meisjes 6 weg wegens ziekten
ten gevolge van overmatige inspanning. Om ze wakker te houden moest ik tegen hen
schreeuwen.’ W. Duffy: ‘De kinderen konden vaak van moeheid hun ogen niet open houden;
trouwens, we konden dat zelf vaak nauwelijks.’ J. Lightboume: ‘Ik ben 13 jaar. . . De afgelopen
winter werkten we tot 9 uur ‘s avonds en de winter daarvoor tot 10 uur. De afgelopen winter huilde
ik bijna iedere avond van de pijn aan mijn kapotte voeten.’ G. Apsden: ‘Deze jongen van mij
placht ik, toen hij 7 jaar was, op mijn rug door de sneeuw heen en weer te dragen en gewoonlijk
werkte hij 16 uur!. . . Dikwijls ben ik bij hem op mijn knieën gaan liggen om hem te voeden terwijl
hij aan de machine stond; want hij mocht de machine niet verlaten of stilzetten.’ Smith, de
beherende vennoot van een fabriek in Manchester: ‘Wij (hij bedoelt zijn arbeidskrachten, die
voor ‘ons’ arbeiden -M.) werken zonder onderbreking voor de maaltijden, zodat de dagelijkse
arbeid van 10 1 / 2 uur om 4.30 uur in de middag klaar is. De rest is overwerk.[72] (Gebruikt de
heer Smith geen maaltijden in 10 1 / 2 uur? -M.) Wij (dezelfde Smith -M.) houden bijna nooit voor
6 uur’s avonds op (hij bedoelt met de consumptie van ‘onze’ arbeidskrachtmachines -M.), zodat
wij (iterum Crispinus, wederom Smith -M.) in feite het hele jaar door overwerk verrichten. . . De
kinderen en volwassenen (152 kinderen en jongeren beneden de 18 jaar en 140 volwassenen)
hebben regelmatig gedurende de afgelopen 18 maanden gemiddeld ten minste 7 dagen en 5 uur
per week gewerkt, dus 78 1 / 2 uur per week. Voor de periode van 6 weken, eindigend op 2 mei van
dit jaar (1863) was dit gemiddelde hoger — 8 dagen of 84 uur per week!’ Maar dezelfde heer
Smith, die er zo dol op is de pluralis majestatis te gebruiken, voegt hier meesmuilend aan toe:
‘Machinearbeid is niet zwaar’. En op dezelfde wijze verklaren de fabrikanten, die block printing
toepassen: ‘Handenarbeid is gezonder dan machinearbeid’. Algemeen wijzen de heren fabrikanten
met verontwaardiging het voorstel van de hand ‘de machines tenminste tijdens de maaltijden
stop te zetten’. ‘Een bepaling,’ zo zegt de heer Otley, bedrijfsleider van een behangselfabriek in
Borough (Londen), ‘volgens welke arbeidsuren worden toegestaan van 6 uur ‘s ochtends tot 9 uur
‘s avonds, zou ons (!) zeer wel aanstaan, maar de uren van de Factory Act van 6 uur ‘s ochtends
tot 6 uur ‘s avonds komen ons (!) slecht uit. . . Onze machines worden tijdens het middageten
stopgezet (welk een grootmoedigheid -M.). Het stilzetten veroorzaakt geen noemenswaardig verlies
aan papier en verf.” Maar,’ voegt hij er vol medeleven aan toe, ‘ik kan me voorstellen dat de
daarmee gepaard gaande verliezen niet aangenaam worden gevonden.’ In het rapport van de
commissie wordt, op naïeve wijze, de mening uitgesproken dat de vrees van enige ‘toonaangevende
firma’s’ om tijd (dat wil zeggen tijd, waarin arbeid van anderen wordt toegeëigend) en
daardoor ‘winsten verloren te laten gaan’ geen ‘afdoende reden’ is om voor kinderen onder de 13
jaar en jongeren onder de 18 jaar gedurende 12 tot 16 uur hun middagmaal ‘verloren te laten
gaan’ of om hen dat maal toe te voegen op de wijze, zoals men de stoommachine voorziet van
steenkool en water, de wol van zeep, het wiel van smeerolie, enzovoort — dus tijdens het productieproces
zelf als een loutere hulpstof van het arbeidsmiddel.[73]
Wanneer we afzien van de pas nu opkomende machinale bakkerij, heeft geen enkele bedrijfstak
in Engeland zulk een ouderwetse, ja — zoals men kan leren van de dichters uit het Romeinse keizerrijk
— een voorchristelijke productiewijze gehandhaafd als de bakkerij. Het kapitaal, we hebben
het reeds hierboven gezien, staat eerst onverschillig tegenover het technische karakter van het
arbeidsproces, waarvan het zich meester maakt. Aanvankelijk neemt het kapitaal dit proces, zoals
het bestaat.