Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

het Hegeliaanse ‘idee’ van overgang uit noodzaak in vrijheid of het afwerpen van de schalen door
de kreeft of het zich ontdoen van de oude Adam door de kerkvader Hieronymus.[64] Naast haar
werkelijke gedaante, bijvoorbeeld ijzer, kan de waar in de prijs een ideële waardegedaante of
denkbeeldige goudgedaante bezitten, maar de waar kan niet tegelijkertijd werkelijk ijzer en werkelijk
goud zijn. Voor de vaststelling van haar prijs is het voldoende om de waar aan het denkbeeldige
goud gelijk te stellen De waar is door goud te vervangen, opdat zij voor de bezitter
dienst zal doen als algemeen equivalent. Zou bijvoorbeeld de bezitter van ijzer tegenover de bezitter
van een weeldeartikel komen te staan en zou de ijzerbezitter er op wijzen dat de prijs van
het ijzer de geldvorm bezit, hij zou hetzelfde antwoord krijgen als Dante in de hemel kreeg van
de heilige Petrus, die hem de geloofsformules reciteerde:
Voldoende is onderzocht reeds het allooi en het gewicht van deze munt;
Maar zegt mij of gij ze ook in uwe beurs hebt.
[Noot van de vertaler: Dante: Goddelijke Comedie Hemel; vert. A. J. H. van Delft.]
In de prijsvorm zit de vervreemdbaarheid van de waren tegen geld en de noodzaak van deze vervreemding
opgesloten. Anderzijds functioneert het geld slechts als ideële waardemeter, omdat het
reeds in het ruilproces als geldwaar optreedt. Achter de ideële maat van de waarde ligt dus het
hardvochtige goud op de loer.
a. De metamorfose van de waren
2. Circulatiemiddel
We hebben gezien dat het ruilproces der waren tegenstrijdige en elkaar uitsluitende betrekkingen
omvat. De ontwikkeling van de waar heft deze tegenstrijdigheden niet op, maar voorziet wel in
de vorm, waarin zij zich kunnen bewegen. Dit is trouwens in het algemeen de methode, waardoor
werkelijke tegenstrijdigheden worden opgelost. Het is bijvoorbeeld een tegenstrijdigheid dat een
lichaam voortdurend in de richting van een ander lichaam valt en zich er tegelijkertijd voortdurend
van verwijdert. In de ellips zien we een vorm van beweging, waarin deze tegenstrijdigheid
zowel wordt verwezenlijkt als wordt opgelost.
Voor zover door het ruilproces de waren overgaan van de één, voor wie zij geen gebruikswaarden
zijn, naar de ander, voor wie zij wel gebruikswaarden vormen, is er sprake van een maatschappelijke
stofwisseling. Het product van de ene soort nuttige arbeid vervangt het product van een ander
soort nuttige arbeid. Is de waar eenmaal aangekomen op de plaats, waar zij als gebruikswaarde
dienst doet, dan gaat de waar uit de sfeer van de warenruil over in de sfeer van de consumptie.
Hier interesseert ons slechts de sfeer van de warenruil. We dienen het gehele proces te beschouwen
vanuit de vorm, dus slechts vanuit de vormverandering of metamorfose van de waren, dank
zij welke de maatschappelijke stofwisseling tot stand komt.
Dat de opvattingen over deze vormverandering beslist gebrekkig zijn moet, afgezien van de verwarring
inzake het waardebegrip, worden toegeschreven aan de omstandigheid, dat de vormverandering
van een waar zich voltrekt door de ruil van twee waren, een gewone waar en de geldwaar.
Wanneer men zich uitsluitend op dit materiële feit richt, dan ziet men juist over het hoofd