Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

een voldoend aantal arbeiders voor de katoenoogst te vinden. Dit heeft tot gevolg dat grote hoeveelheden
van de oogst niet worden geplukt, terwijl een ander deel, dat al is afgevallen, van de
grond wordt opgeraapt, maar natuurlijk verkleurd en gedeeltelijk verrot, is, zodat door gebrek aan
arbeid in het juiste jaargetijde de planter in feite gedwongen is zich neer te leggen bij het verlies
van een groot deel van de oogst, welke men in Engeland zo hard nodig heeft.’ Bengal Hurkaru,
Bi-Monthly Overland Summary of News, 22 juli 1861.
[18] ‘Bij de vooruitgang in de bewerking van het land wordt alle kapitaal en alle arbeid — en
misschien nog meer dan dat —, welke vroeger over 500 acres werd verspreid, nu geconcentreerd
op een grondiger bewerking van 100 acres.’ Ofschoon ‘relatief ten opzichte van de gebruikte
hoeveelheid kapitaal en arbeid de ruimte is ingekrompen, is in vergelijking met het productiegebied
dat vroeger een enkele, onafhankelijke producent bezat of bewerkte, het productiegebied
groter geworden.’ R. Jones, An Essay on the Distribution of Wealth, Part One, On Rent, London,
1831, p. 191.
[19] ‘De kracht van de enkeling is zeer gering, maar door samenbundeling van deze geringe
krachten wordt een totale kracht gevormd, die groter is dan de som van de afzonderlijke krachten,
zodat alleen al de samenbundeling van krachten het mogelijk maakt de tijd te verkorten en het
terrein der werkzaamheid te vergroten.’ G. R. Carli, noot bij P. Verri, t.a.p., deel XV, p. 196.
[20] ‘Winsten. . . vormen het enige doel van de handel.’ J. Vanderlint, t.a.p., p. II.
[21] De Spectator, een Engels filisterblad, schrijft in het nummer van 26 mei 1866 dat na de invoering
van een soort compagnonschap tussen kapitalist en arbeiders in de ‘Wirework Company
of Manchester’: ‘het eerste resultaat een plotselinge daling was van de verspilling, omdat de arbeiders
niet inzagen waarom zij met hun eigendom verkwistender zouden omspringen dan de één
of andere ondernemer; en de verspilling vormt, met de wanbetaling, waarschijnlijk één van de
grootste bronnen van verlies’. Hetzelfde blad ontdekt als het fundamentele gebrek van de coöperatieve
experimenten in Rochdale: ‘Zij bewezen dat verenigingen van arbeiders met succes winkels,
fabrieken en vrijwel iedere vorm van industrie kunnen leiden en zij hebben de toestand van
de arbeiders belangrijk verbeterd, maar zij lieten geen duidelijke plaats over voor de patroons.’
Quelle horreur! (hoe vreselijk!).
[21a] Nadat professor Cairnes de superintendence of labour (oppertoezicht op de arbeid) als één
van de belangrijkste kenmerken van de slavenproductie in de zuidelijke staten van Noord-Amerika
heeft genoemd, verklaart hij: ‘De boer-grondbezitter (uit het Noorden -M.), die het gehele
product van de grond krijgt, heeft geen andere prikkel tot inspanning nodig. Oppertoezicht is hier
volkomen overbodig.’ Cairnes, t.a.p., pp. 48-49.
[22] Sir James Steuart, die zich in het algemeen onderscheidt door zijn inzicht in de kenmerkende
maatschappelijke verschillen van de diverse productiewijzen, merkt op: ‘Hoe zouden de grote
ondernemingen op het terrein van de industrie het kleinbedrijf vernietigen anders dan door de
eenvoud van de slavenarbeid te benaderen?’ Principles of Political Economy, London, 1767, deel
I, pp. 167-168.
[22a] Auguste Comte en zijn school zouden daarom op dezelfde wijze de onmisbaarheid van de
feodale heren hebben kunnen bewijzen zoals zij dat voor de heren van het kapitaal hebben gedaan.
[23] R. Jones, Textbook of Lectures etc., pp. 77-78. De oud-Assyrische, Egyptische en dergelijke
verzamelingen in Londen en in andere Europese hoofdsteden maken ons ooggetuigen van deze
coöperatieve arbeidsprocessen.
[23a] Linguet heeft in zijn Théorie des Lois Civiles waarschijnlijk geen ongelijk als hij beweert