Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

dellijk maatschappelijke verhouding van de individuen in hun arbeid, maar juist zakelijke verhoudingen
van personen en maatschappelijke verhoudingen van zaken.
Pas bij hun ruil krijgen de arbeidsproducten een maatschappelijk gelijksoortige waardesubstantie,
welke zich onderscheidt van de met zintuigen waarneembare, veelvormige gebruiksnuttigheden.
Deze splitsing van het arbeidsproduct in nuttig voorwerp enerzijds, en waarde-ding anderzijds
komt feitelijk pas tot uiting wanneer het ruilproces reeds een zodanige verbreiding bezit en reeds
zo belangrijk is geworden, dat de nuttige voorwerpen worden geproduceerd voor de ruil, zodat bij
hun productie reeds rekening wordt gehouden met hun waardekarakter. Vanaf dit moment krijgen
de individuele soorten arbeid van de producenten in feite een tweevoudig maatschappelijk karakter.
Enerzijds moeten deze korte arbeid als een bepaalde nuttige vorm van arbeid een bepaalde
maatschappelijke behoefte bevredigen en moeten zich dus op deze wijze doen gelden als deel van
de totale arbeid, als deel van het natuurlijke systeem van de maatschappelijke arbeidsverdeling.
Aan de andere kant bevredigen deze individuele soorten arbeid van de producenten hun diverse
eigen behoeften slechts voor zover iedere bijzondere nuttige individuele arbeid ruilbaar is met
iedere andere nuttige vorm van individuele arbeid, hetgeen een gelijkheid veronderstelt. Deze
gelijkheid van volkomen verschillende soorten arbeid kan slechts ontstaan door te abstraheren
van hun werkelijke ongelijkheid, door hen te herleiden tot hun gemeenschappelijke karakter: besteding
van menselijke arbeidskracht, van abstracte menselijke arbeid. In het brein van de individuele
producenten wordt dit tweevoudige maatschappelijke karakter van hun individuele arbeid
slechts weerspiegeld in de vormen, welke in het dagelijkse leven bij de ruil van de producten te
voorschijn komen: het maatschappelijke nuttige karakter van de arbeid, dus in de vorm waarbij
het arbeidsproduct nuttig dient te zijnen wel nuttig voor anderen; het maatschappelijke karakter
van de gelijkheid van de verschillende soorten arbeid in de vorm van het gemeenschappelijke
waardekarakter van deze stoffelijke te onderscheiden dingen, van de arbeidsproducten.
Wanneer dus de mensen hun arbeidsproducten als waarden met elkaar in verband brengen, dan
wordt dit niet gedaan omdat zij deze zaken enkel als stoffelijke omhulsels van gelijksoortige
menselijke arbeid zien. Integendeel: wanneer zij bij de ruil hun uiteenlopende producten als
waardemassa’s gelijkstellen, stellen zij hun verschillende soorten arbeid als menselijke arbeid aan
elkaar gelijk. Zij weten dat niet, maar zij doen het.[27] Het staat dus niet op het voorhoofd van de
waarde geschreven wát zij is. Het is eerder zo, dat de waarde ieder arbeidsproduct verandert in
een maatschappelijke hiëroglief. Later trachten de mensen de betekenis van de hiëroglief te ontcijferen,
trachten zij achter het geheim van hun eigen maatschappelijk product te komen, want de
aanduiding van gebruiksvoorwerpen als waardemassa’s is evenzeer een maatschappelijk product
als de taal. De late wetenschappelijke ontdekking dat de arbeidsproducten, voor zover zij waardemassa’s
zijn, slechts de materiële uitdrukking vormen voor de in hun productie aangewende
menselijke arbeid, kenmerkt weliswaar het begin van een nieuw tijdperk in de ontwikkelingsgeschiedenis
van de mensheid, maar verdrijft nog niet de materiele schijn van het maatschappelijke
karakter van de arbeid. Wat slechts voor deze bijzondere productievorm, de warenproductie geldt
— namelijk dat het specifiek maatschappelijke karaker van de van elkaar onafhankelijke individuele
soorten arbeid in de gelijkheid van menselijke arbeid bestaat en de vorm aanneemt van het
waardekarakter van het arbeidsproduct —, bezit voor de mens, gevangen in het raderwerk van de
verhoudingen van de warenproductie, zowel vóór als na deze ontdekking evenzeer het voorkomen
van de enige waarheid, als de wetenschappelijke ontleding van lucht in haar elementen de
vorm van lucht als natuurkundige vorm laat voortbestaan.