Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

nog afgezien van zijn eigen ontelbare vodden, het wereldcentrum is voor de lompenhandel. De
lompen stromen binnen uit Japan, uit de meest afgelegen staten van Zuid-Amerika en van de Kanarische
Eilanden. Maar de voornaamste toevoerbronnen zijn Duitsland, Frankrijk, Rusland, Italië,
Egypte, Turkije, België en Holland. De lompen worden gebruikt voor mest, voor de vervaardiging
van vlokken (als matrasvulling) en voor shoddy (kunstwol) en als grondstof voor de vervaardiging
van papier. De sorteersters van de lompen verspreiden pokken en andere besmettelijke
ziekten, waarvan zij zelf de eerste slachtoffers zijn.[253] Als klassiek voorbeeld van overmatige
arbeid, zware arbeid en ongeschikte arbeid en van de daarmee gepaard gaande verruwing der arbeiders
— die hiervoor van kindsbeen af worden gebruikt — kan, naast de arbeid in de mijnen en
bij de kolenproductie, de tegel- of steenbakkerij gelden, waarvoor men in Engeland nog slechts
sporadisch gebruik maakt van de pas uitgevonden machine (1866). Tussen mei en september
duurt de arbeid van 5 uur ‘s ochtends tot 8 uur ‘s avonds en, wanneer in de open lucht wordt gedroogd,
vaak van 4 uur ‘s ochtends tot 9 uur ‘s avonds. Een arbeidsdag van 5 uur ‘s ochtends tot
7 uur ‘s avonds wordt beschouwd als een ‘beperkte’, een ‘matige’ arbeidsdag. Kinderen van beide
geslachten worden vanaf hun zesde, en zelfs vanaf hun vierde jaar in dienst genomen. Zij werken
even lang en dikwijls langer dan de volwassenen. Het werk is zwaar en de zomerwarmte doet
de uitputting nog toenemen. In een steenbakkerij in Mosley bijvoorbeeld produceert een 24-jarig
meisje, geholpen door twee niet-volwassen meisjes die klei aandragen en de bakstenen opstapelen,
dagelijks 2.000 stenen. Deze meisjes sleepten dagelijks een gewicht van 10 ton tegen de
glibberige kanten van een 30 voet hoge leemput en over een afstand van 210 voet. ‘Het is voor
een kind onmogelijk door het vagevuur van een steenbakkerij te gaan zonder een ernstige demoralisatie
te ondergaan. . . De slechte taal, die zij op de meest ontvankelijke leeftijd te horen krijgen,
de smerige, onbehoorlijke en schaamteloze gewoontes, waaronder zij onwetend en verwilderd
opgroeien, maakt hen voor hun verdere leven wild, bandeloos, liederlijk. . . De aard van hun
behuizing is een vreselijke bron van demoralisatie. Iedere moulder (vormer) — die altijd een geschoolde
arbeider is en hoofd van een groep arbeiders — voorziet zijn ploeg, bestaande uit zeven
personen, van kost en inwoning in zijn eigen huis. Mannen, jongens en meisjes slapen in de woning,
onverschillig of zij al dan niet deel van zijn gezin uitmaken. Deze woning bestaat gewoonlijk
uit twee, bij uitzondering uit drie kamers, alle gelijkvloers en met weinig ventilatie. De lichamen
van deze mensen zijn zo uitgeput van het transpireren gedurende de dag, dat geen der
regels van gezondheid, zindelijkheid of fatsoen ook maar in acht wordt genomen. Vele van deze
woningen zijn ware toonbeelden van wanorde, vuil en stof. . . Het grootste kwaad van het systeem,
waarbij jonge meisjes voor dit soort werk worden gebruikt, is dat zij gewoonlijk van kinds
af aan voor hun gehele, verdere leven worden gebonden aan het laagste gespuis. Het worden ruwe
jongens, die smerige taal uitslaan (‘rough, foul-mouthed boys’), voordat de natuur hen geleerd
heeft dat zij vrouwen zijn. Gekleed in enkele smerige lompen, de benen tot ver boven de knieën
ontbloot en haar en gezicht met vuil bedekt, leren zij ieder gevoel van zedigheid en schaamte met
verachting te behandelen. In de schafttijden liggen zij languit in het veld of kijken ze naar de jongens,
die in een nabij gelegen kanaal zwemmen. Wanneer hun zware dagtaak eindelijk is volbracht,
trekken zij betere kleren aan en gaan met de mannen naar de kroeg.’ Het spreekt bijna
vanzelf dat bij deze hele klasse van arbeiders van kindsbeen af een grote drankzucht voorkomt.
‘Het ergste is dat de steenbakkers zichzelf hebben opgegeven. “U kunt,” zo zei een van het betere
soort tot de predikant van Southallfield, “even goed proberen de duivel op te voeden en te verbeteren
als een steenbakker, mijnheer!”’ (‘You might as welt try to mise and improve the devil as a
brickie, Sir!’)[254]