Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

en van de ene persoon voor wie zij geen gebruikswaarden zijn, naar een ander, voor wie zij wél
gebruikswaarden zijn en steeds in een richting, die tegengesteld is aan zijn eigen omloop. Het
geld verwijdert de waren steeds uit de sfeer van de circulatie door voortdurend hun plaats in de
circulatie in te nemen, waardoor het geld zichzelf van zijn eigen uitgangspunt verwijdert. Ofschoon
de geldbeweging dus slechts een uitdrukking is van de warencirculatie, lijkt de warencirculatie
omgekeerd slechts het resultaat te zijn van de geldbeweging.[75]
Anderzijds bezit het geld de functie van circulatiemiddel alleen maar omdat het de belichaamde
waarde van de waren is. Zijn beweging als circulatiemiddel is dus inderdaad slechts zijn eigen
vormbeweging. Deze moet zich dus ook waarneembaar in de omloop van het geld weerspiegelen.
Zo zet bijvoorbeeld het linnen eerst zijn warenvorm om in zijn geldvorm. De laatste term van zijn
eerste metamorfose, W — G de geldvorm, wordt dus de eerste term van zijn laatste metamorfose
G — W, de heromzetting in de bijbel. Maar elk van deze twee vormveranderingen voltrekt zich
door een ruil van waar en geld, door hun onderlinge verwisseling van plaats. Dezelfde goudstukken
komen als de afgestane gedaante van de waar bij de verkoper terecht en verlaten hem weer
als de absoluut vervreemdbare gedaante van de waren. Zij wisselen twee keer van plaats. Door de
eerste metamorfose van het linnen komen de geldstukken in de zak van de wever en de tweede
metamorfose haalt ze er weer uit. De beide tegengestelde vormveranderingen van dezelfde waar
weerspiegelen zich dus in de dubbele, tegengestelde verwisseling van plaats van het geld.
Wanneer daarentegen alleen maar eenzijdige metamorfosen van de waren plaatsvinden — hetzij
slechts verkoop, hetzij slechts koop — dan verwisselt hetzelfde geld ook alleen maar één keer
van plaats. Zijn tweede verandering van plaats is altijd de uitdrukking van de tweede metamorfose
van de waar, haar heromzetting uit het geld. In de veelvuldige herhaling van plaatsverwisseling
van dezelfde geldstukken wordt niet slechts de reeks metamorfosen van een enkele waar weerspiegeld,
maar ook de ineenstrengeling van de talloze metamorfosen binnen de gehele warenwereld.
Het spreekt overigens vanzelf dat dit alles slechts voor de hier behandelde vorm van de eenvoudige
warencirculatie geldt.
Bij de eerste schrede van de waar in de circulatie, bij haar eerste vormverandering, verdwijnt de
waar uit de circulatie en op de vrij gekomen plaats komen steeds nieuwe waren. Het geld daarentegen
blijft voortdurend in de sfeer van de circulatie ronddraaien. We moeten dan ook nagaan
hoeveel geld deze sfeer bij voortduring absorbeert.
In een land vinden iedere dag talrijke simultane, eenzijdige warenmetamorfosen naast elkaar
plaats, anders gezegd: loutere verkopen aan de ene zijde, loutere aankopen aan de andere. De waren
zijn reeds door hun prijzen gelijkgesteld aan bepaalde, denkbeeldige hoeveelheden geld.
Aangezien bij de hier beschouwde directe vorm van circulatie waar en geld tastbaar tegenover
elkaar staan — de ene aan de pool van de verkoop, de andere aan de tegenpool van de koop — is
de voor het circulatieproces van de warenwereld vereiste hoeveelheid circulatiemiddelen reeds
bepaald door de prijssom van de waren. Het geld stelt in werkelijkheid inderdaad slechts het
reeds in de prijssom van de waren denkbeeldig tot uitdrukking gebrachte goudsom voor. Het
spreekt vanzelf dat de prijssom en de goudsom aan elkaar gelijk zijn. We weten echter, dat bij een
constante waarde van de waren de prijzen van de waren mét de waarde van het goud (het geldmateriaal)
variëren: zij stijgen in verhouding bij daling van de waarde van het goud en dalen bij stijging
van de waarde van het goud. Al naar gelang de prijssom van de waren groter of kleiner