Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

namige sommen goud, weerspiegelen zij in hun beweging slechts de wetten van de geldomloop
zelve. Een specifieke wet van de circulatie van papiergeld kan slechts voortvloeien uit de verhouding,
waarin het papier het goud vertegenwoordigt. En deze wet luidt eenvoudig, dat de uitgifte
van papiergeld beperkt dient te blijven tot de hoeveelheid, waarin het door het papier symbolisch
voorgestelde goud (respectievelijk zilver) werkelijk steeds in circulatie is. Weliswaar schommelt
de hoeveelheid goud, die door de sfeer van de circulatie kan worden geabsorbeerd, voortdurend
om een bepaald gemiddeld niveau, maar in een land daalt de hoeveelheid circulatiemiddelen
nooit onder een zeker minimum, welk minimum door de ervaring kan worden vastgesteld. Dat
deze minimale hoeveelheid voortdurend verandert in haar samenstellende delen, dus uit steeds
andere goudstukken bestaat, verandert natuurlijk niets aan de omvang en aan de constante beweging
in de circulatie. Derhalve kan die hoeveelheid worden vervangen door papieren symbolen.
Worden daarentegen vandaag de circulatiekanalen tot aan de rand toe gevuld met papiergeld, dan
is het mogelijk dat zij morgen ten gevolge van schommelingen in de warencirculatie overlopen.
Iedere maat gaat dan verloren. Indien het papier zijn maat overschrijdt — dat wil zeggen in hoeveelheid
groter wordt dan de hoeveelheid gelijknamige goudstukken die zouden kunnen circuleren
—, dan stelt het toch (afgezien van het gevaar in een kwade reuk te komen) binnen de warenwereld
slechts de hoeveelheid goud voor, welke bepaald wordt door de aan de circulatie inherente
wetten, dat wil zeggen slechts de hoeveelheid goud, die werkelijk vertegenwoordigd kan
worden. Wanneer de hoeveelheid biljetten bijvoorbeeld telkens 2 ons goud in plaats van 1 ons
goud voorstelt, wordt in feite £1 de geldnaam voor 1 / 8 ons goud in plaats van 1 / 4 ons goud. Het
is hetzelfde resultaat als wanneer het goud in zijn functie van maat der prijzen zou zijn veranderd.
De waarden, die voordien werd uitgedrukt in de prijs van £1, worden nu uitgedrukt in de prijs van
£2.
Het papiergeld is symbool van goud of geld. De betrekking tussen het papiergeld en de warenwaarde
bestaat slechts hieruit, dat de warenwaarde ideëel in dezelfde hoeveelheid goud is uitgedrukt
als door het papier symbolisch wordt voorgesteld. Slechts voor zover het papiergeld hoeveelheden
goud vertegenwoordigt (welke, zoals alle andere hoeveelheden van een waar, ook hoeveelheden
waarde zijn) is het een symbool van waarde.[84]
Ten slotte blijft de vraag over hoe het mogelijk is dat het goud kan worden vervangen door louter
waardeloze symbolen van zichzelf. Zoals we hebben gezien is het goud echter slechts vervangbaar
voor zover het in zijn functie van munt of circulatiemiddel geïsoleerd wordt of zelfstandig is
gemaakt. Nu vindt de isolering van deze functie weliswaar niet plaats voor de afzonderlijke gouden
munten, ofschoon zij tot uiting komt in het in omloop blijven van versleten goudstukken. De
goudstukken zijn alleen zolang slechts munten of circulatiemiddel, als zij werkelijk in omloop
zijn. Wat echter niet opgaat voor de afzonderlijke gouden munten, geldt wél voor de minimale
hoeveelheid goud, die door het papiergeld vervangbaar is. Die hoeveelheid bevindt zich voortdurend
in de sfeer van de circulatie, functioneert steeds als circulatiemiddel en bestaat dus uitsluitend
als drager van deze functie. Haar beweging stelt derhalve de voortdurende ineenstrengeling
voor van de tegengestelde processen der warenmetamorfose W — G — W, waarin de waar een
enkel moment tegenover haar waardegedaante komt te staan om daarna onmiddellijk weer te verdwijnen.
Het zelfstandige optreden van de waar als ruilwaarde is hier slechts een vluchtig verschijnsel;
onmiddellijk wordt zij weer door andere waren vervangen. Hier ligt ook de reden,
waarom het louter symbolische bestaan van het geld voldoende is in een proces, waarbij het geld