Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

wen’ (VdG, p. 58), ‘Naturzusammenhänge’ (M., p. 76) met ‘natuurverschijnselen’ (VdG, p. 91),
enzovoort. Volgens Marx ziet Descartes de dingen ‘mit den Augen der Manufakturperiode’ (M.,
p. 354), Van der Goes laat Descartes de dingen zien ‘met het manufaktuur-oog’ (VdG, p. 414).
Van der Goes heeft niet voldoende aandacht geschonken aan het woordgebruik van Marx. Ook
hiervan enkele voorbeelden. Wanneer Marx schrijft dat een bepaalde wetgeving ‘römisch kasuistisch
verfährt’ (M., p. 262), laat Van der Goes die wetgeving ‘spitsvondig te werk gaan’ (VdG,
p. 304). Marx schrijft: ‘Das Kapital feierte seine Orgien’ (M., p. 241) en Van der Goes vertaalt:
‘Het kapitaal vierde hoogtij.’ (VdG, p. 280). Juist door dit soort fouten blijft er van de sfeer van
dit werk van Marx weinig over.
II. Nog ernstiger zijn de fouten, waardoor Van der Goes de theorie van Marx moeilijker maakt
dan deze is. Dat gebeurt wanneer Van der Goes ‘Monetarsystem’ (M., p. 49) vertaalt met ‘merkantiele
stelsel’ (VdG, p. 59), ‘vorgestellte Goldform’ (M., p. 61) met ‘denkbeeldig geld’ (VdG,
p. 73), ‘Lebensbedingungen’ (M., p. 99) met ‘levensverhoudingen’ (VdG, p. 118), ‘Verkettung
der Verhältnisse’ (M., p. 100) met ‘bestaande verhoudingen’ (VdG, p. 120), ‘Verleger der Handwerksprodukte’
(M., p. 324) met ‘uitgever van handwerksprodukten’ (VdG, p. 378), ‘Theilarbeitsmaschinen’
(M., p. 343) met ‘machines voor onderdeelen’ (VdG, p. 401), ‘Armee der
Hausarbeiter’ (M., p. 439) met ‘leger van huisindustrieelen’ (VdG, p. 513), ‘gesellschaftliche Arbeit’
(M., p. 610) met ‘menschelijke arbeid’ (VdG, p. 720), enzovoort. Wanneer Marx spreekt
over het ‘funktionelles Dasein’ van het geld (M., p. 93), maakt Van der Goes er het ‘ambtelijk
bestaan’ van het geld van (VdG, p. III). Van ‘werkfähigen Glieder der Gesellschaft’ (M., p. 493)
maakt van der Goes ‘werkzame leden van de maatschappij’ (VdG, p. 579), terwijl het juist óók
gaat om personen, die wel tot werken in staat zijn maar geen werk kunnen vinden. Binnen deze
rubriek vallen ook de gevallen, waarbij Van der Goes zonder meer onzin schrijft. Hiervan één
voorbeeld. Marx (p. 9) citeert de Italiaan Ferri, die wijst op het belang van verbinding van elementen:
een verbinding van aarde, lucht en water wordt in de bodem omgezet in graan; Ferri
noemt zo een aantal voorbeelden, onder meer de combinatie van menselijke arbeid en deeltjes
metaal, welke kan leiden tot zo’n ingewikkeld apparaat als het repetitie-horloge. Van der Goes
geeft van dit laatste voorbeeld de volgende vertaling: ‘. . . wanneer door de hand des menschen. .
. eenige metaal-deeltjes zich organiseeren om eene herhaling te vormen’ (VdG, p. 13). Hoeveel
mensen zullen bij het lezen van deze passage uit de vertaling van Van der Goes niet gedacht hebben
dat de leer van Marx toch wel heel moeilijk is?
III. Ten slotte de rubriek van gevallen, waarin Van der Goes het begrijpen van het werk van Marx
werkelijk onmogelijk maakt. Dat gebeurt wanneer Van der Goes ‘Waarenwerthe’ (M., p. 61) vertaalt
met ‘waardemassa’s (VdG, p. 73), ‘Produktionsmittel’ (M., p. 70) met ‘arbeidsmiddelen’
(VdG, p. 84), ‘Mehrwert’ (M., p. 270) met ‘waarde’ (VdG, p. 312), ‘Arbeiter’ (M., p. 294) met
‘produktiemiddelen’ (VdG, p. 342), ‘Gesellschaft’ (M., p. 317) met ‘arbeid’ (VdG, p. 370), ‘Kapital’
(M., p. 326) met ‘kapitalist’ (VdG, p. 381), ‘Mehrarbeit’ (M., pp. 372, 571) met ‘meerwaarde’
(VdG, pp. 436, 674), ‘Arbeiter’ (M., p. 392) met ‘arbeid’ (VdG, p. 460), ‘Arbeitstag’ (M., p. 493)
met ‘arbeid’ (VdG, p. 579), ‘Produktionsprocess’ (M., p. 542) met ‘produktie’ (VdG, p. 638),
‘Ueberkonsumption’ (M., p. 599) met ‘onderkonsumtie’ (VdG, p. 707), enzovoort. Van ‘ganz in
derselben Art’ (M., p. 503) maakt Van der Goes ‘een geheel ander ding’ (VdG, p. 592) en van
‘Maximum’ (M., pp. 273, 706) een ‘minimum’ (VdG, pp. 315, 826). De wiskundige term ‘extreem’
(M., p. 478) wordt bij Van der Goes ‘een te veel’ (VdG, p. 561), wanneer juist een minimum
wordt bedoeld en het ‘zu niedrig geschätzte Metall’ (M., p. 61) vertaalt Van der Goes als het