Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

digheid aan de dag leggen, de derde eist een grotere mate van oplettendheid, enzovoort, en dezelfde
persoon bezit deze eigenschappen niet in dezelfde mate. Na het splitsen, het zelfstandig
worden en het isoleren van de verschillende bewerkingen worden de arbeiders al naar gelang hun
overwegende kwaliteiten verdeeld, geclassificeerd en gegroepeerd. Indien hun natuurlijke aanleg
de grondslag vormt waarop de arbeidsverdeling wordt geënt, brengt de manufactuur — wanneer
deze eenmaal is ingevoerd — arbeidskrachten tot ontwikkeling die van nature alleen geschikt zijn
voor eenzijdige, bijzondere functies. De totaalarbeider bezit nu alle productieve eigenschappen in
een even hoge graad van virtuositeit en gebruikt die eigenschappen tevens op de meest economische
wijze doordat hij al zijn organen — geïndividualiseerd in bepaalde arbeiders of groepen arbeiders
— uitsluitend gebruikt in hun specifieke functies.[45] De eenzijdigheid en zelfs de onvolmaaktheid
van de deelarbeider wordt zijn volmaaktheid in zijn hoedanigheid van onderdeel
van de totaalarbeider.[46] De gewoonte der eenzijdige functie vervormt hem tot een natuurlijk,
betrouwbaar werkend orgaan, terwijl de samenhang binnen het totale mechanisme hem dwingt te
werken met de regelmaat van een machine-onderdeel.[47]
Aangezien de verschillende functies van de totaalarbeider eenvoudig of ingewikkeld zijn, van
lagere of hogere orde, moeten zijn organen — de individuele arbeidskrachten — een zeer verschillende
mate van ontwikkeling bezitten, waardoor hun waarde zeer uiteenloopt. De manufactuur
ontwikkelt dus een hiërarchie van arbeidskrachten, welke correspondeert met een gradatie in
de arbeidslonen. Wanneer enerzijds de individuele arbeider wordt toegewezen aan een eenzijdige
functie en voor zijn leven door die functie wordt geannexeerd, worden anderzijds de verschillende
arbeidsverrichtingen aangepast aan deze hiërarchie van natuurlijke en verworven
bekwaamheden.[48] Ieder productieproces brengt echter bepaalde eenvoudige manipulaties mee,
die elk gewoon mens kan uitvoeren. Ook deze eenvoudige handelingen worden gescheiden van
hun vluchtige samenhang met de belangrijkere momenten der werkzaamheid en versteend tot exclusieve
functies.
Op deze wijze kweekt de manufactuur in ieder ambacht, waarvan zij zich meester maakt, een categorie
van zogenaamde ongeschoolde arbeiders, een categorie waarvoor in het ambachtsbedrijf
geen plaats was. Terwijl de manufactuur de volstrekt eenzijdig gemaakte specialiteit ten koste van
het totale arbeidsvermogen tot virtuositeit ontplooit, begint zij ook al het ontbreken van iedere
ontwikkeling tot een specialiteit te maken. Naast de hiërarchische rangschikking ontstaat de eenvoudige
verdeling in geschoolde en ongeschoolde arbeiders. Voor de laatste groep vallen de opleidingskosten
helemaal weg; voor de eerste groep nemen deze kosten, als we ze vergelijken met
die voor de ambachtslieden, door de vereenvoudiging van de functie af. In beide gevallen daalt de
waarde van de arbeidskracht.[49] Voor zover door de versplintering van het arbeidsproces nieuwe,
coördinerende functies ontstaan, die in het ambachtsbedrijf helemaal niet of niet in dezelfde
omvang voorkwamen, is er sprake van een uitzondering op deze regel. De relatieve waardedaling
van de arbeidskracht, voortvloeiend uit het wegvallen of uit de verlaging der opleidingskosten,
impliceert direct de vorming van een grotere meerwaarde van het kapitaal, want al hetgeen,
waardoor de voor reproductie van de arbeidskracht noodzakelijke tijd wordt verkort, vergroot het
gebied van de meerarbeid.