Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

Bij een algemene prijsstijging van de waren kan de hoeveelheid circulatiemiddelen gelijk blijven,
wanneer de hoeveelheid waren in circulatie in dezelfde verhouding afneemt als waarin hun prijs
stijgt of wanneer, bij een constante hoeveelheid waren in circulatie, de omloopsnelheid van het
geld even snel toeneemt als de prijsstijging. De hoeveelheid circulatiemiddelen kan dalen, wanneer
de hoeveelheid waren sneller afneemt of de omloopsnelheid sneller toeneemt dan de prijs.
Bij een algemene prijsdaling van de waren kan de hoeveelheid circulatiemiddelen gelijk blijven,
wanneer de hoeveelheid waren in circulatie in dezelfde verhouding toeneemt als waarin hun prijs
daalt of wanneer de omloopsnelheid van het geld in dezelfde verhouding als de prijs afneemt. De
hoeveelheid circulatiemiddelen kan toenemen, wanneer de hoeveelheid waren sneller toeneemt of
de omloopsnelheid sneller toeneemt dan de prijzen van de waren dalen.
De variaties van de verschillende factoren kunnen elkaar wederzijds compenseren, zodat ondanks
hun voortdurende onbestendigheid de te realiseren totale prijssom van de waren constant blijft,
dus ook de hoeveelheid geld in omloop constant blijft. Daarom vindt men, vooral als men langere
perioden in beschouwing neemt, dat in elk land het gemiddelde niveau van de hoeveelheid geld
in omloop veel constanter is en dat (uitgezonderd krachtige verstoringen, die periodiek optreden
ten gevolge van productie- en handelscrises en, in mindere mate, ten gevolge van veranderingen
in de waarde van het geld zelf) de afwijkingen van dit gemiddelde niveau veel geringer zijn dan
men op het eerste gezicht zou denken.
De wet, volgens welke de hoeveelheid circulatiemiddelen bepaald wordt door de prijssom van de
circulerende waren en door de gemiddelde omloopsnelheid van het geld,[78] kan ook als volgt
worden uitgedrukt: bij een gegeven totale waarde van de waren en bij een gegeven gemiddelde
snelheid van hun metamorfosen is de hoeveelheid geld in omloop of de hoeveelheid geldmateriaal
onafhankelijk van de eigen waarde van het geld. De illusie, dat omgekeerd de prijs van de waren
wordt bepaald door de hoeveelheid circulatiemiddelen en deze weer door de hoeveelheid
geldmateriaal, welke zich in het land bevindt,[79] wortelt bij haar oorspronkelijke vertegenwoordigers
in de afgezaagde hypothese, volgens welke waren zonder prijs en geld zonder waarde het
circulatieproces binnentreden, waar dan een evenredig deel van de warenbrij geruild wordt tegen
een evenredig deel van de metaalberg.[80]
c. De munt. Het waardeteken
Het geld krijgt de muntgedaante door zijn functie als circulatiemiddel. Het in de prijs of geldnaam
van de waren voorgestelde gewichtsdeel goud moet in de circulatie als gelijknamig geldstuk
of munt tegenover de waren komen te staan. Evenals de vaststelling van de prijsstandaard is
het munten een staatszaak. In de verschillende nationale klederdrachten, welke het goud en zilver
als munten dragen maar op de wereldmarkt uittrekken, komt de scheiding tot uiting tussen de interne
of nationale sfeer van de warencirculatie en de algemene sfeer van de warencirculatie op de
wereldmarkt.
Gemunt goud onderscheidt zich dus slechts van baar goud door de gedaante en het goud kan
steeds van de ene vorm in de andere worden omgezet.[81] Bij het verlaten van de munt bevinden
de muntstukken zich tevens op weg naar de smeltkroes. De gouden munten slijten namelijk in de
omloop, de ene meer dan de andere. Goudnaam en goudsubstantie, het nominale gehalte en het