Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

Laten we eens veronderstellen dat door een of andere uitvinding de spinner in staat is in 6 uur
evenveel katoen te verspinnen als vroeger in 36 uur. In de hoedanigheid van doelbewuste, nuttige
productieve activiteit heeft zijn arbeid zijn kracht verzesvoudigd. Het product van zijn arbeid is
dus zesmaal zo groot, 36 in plaats van 6 pond garen. Maar de 36 pond katoen absorberen nu
slechts evenveel arbeidstijd als voordien 6 pond katoen deden. Vergeleken met de oude methode
wordt nu zesmaal zo weinig nieuwe arbeid aan de katoen toegevoegd, dus nog slechts een zesde
van de vroegere waarde. Aan de andere kant bestaat de zesvoudige waarde aan katoen nu in het
product, in de 36 pond garen. In de 6 spinuren wordt zesmaal zoveel waarde aan grondstof bestendigd
en op het product overgebracht, ofschoon aan dezelfde grondstof zesmaal zo weinig
nieuwe waarde wordt toegevoegd. Dit toont aan dat in hetzelfde ondeelbare proces de eigenschap,
waardoor de arbeid waarde bestendigt, wezenlijk verschilt van de eigenschap, waardoor de
arbeid waarde schept. Hoe langer de noodzakelijke arbeidstijd is om een bepaalde hoeveelheid
katoen te verspinnen, des te groter de nieuwe waarde die aan de katoen wordt toegevoegd; echter
hoe groter de hoeveelheid katoen die in dezelfde arbeidstijd versponnen wordt, des te groter de
oude waarde, die in het product wordt bestendigd.
Laten we omgekeerd eens aannemen dat de productiviteit van de spinarbeid niet verandert, dus
dat de spinner evenveel tijd nodig heeft als voordien om een pond katoen in garen te veranderen,
maar dat de ruilwaarde van de katoen zelf verandert, zes keer zo duur of zes keer zo goedkoop
wordt. In beide gevallen blijft de spinner aan dezelfde hoeveelheid katoen dezelfde arbeidstijd,
dus dezelfde waarde toevoegen en in beide gevallen produceert hij in dezelfde tijd evenveel garen.
Desondanks is de waarde, die hij van de katoen op het garen, het product overbrengt, in het
ene geval zesmaal zo klein, in het andere geval zesmaal zo groot als voordien. Hetzelfde zien we
gebeuren wanneer de arbeidsmiddelen duurder of goedkoper worden, maar in het arbeidsproces
steeds dezelfde dienst blijven verrichten.
Indien de technische voorwaarden van het spinproces ongewijzigd blijven en evenmin een verandering
optreedt in de waarde van de productiemiddelen, verbruikt de spinner in dezelfde arbeidstijd
steeds gelijke hoeveelheden grondstof en machines van gelijkblijvende waarde. De waarde,
die hij in het product bestendigt, is dan recht evenredig met de nieuwe waarde, die hij toevoegt.
In twee weken voegt hij tweemaal zoveel arbeid toe als in één week, dus ook tweemaal zoveel
waarde; en tegelijkertijd verbruikt hij tweemaal zoveel materiaal, dus tweemaal zoveel waarde en
verslijt hij tweemaal zoveel aan machines, dus tweemaal zoveel waarde. In het product van twee
weken bestendigt hij dus dubbel zoveel waarde als in het product van één week. Onder gegeven,
zich niet wijzigende productievoorwaarden bestendigt de arbeider des te meer waarde naarmate
hij meer waarde toevoegt, maar hij bestendigt niet meer waarde omdat hij meer waarde toevoegt,
maar omdat hij waarde toevoegt onder gelijkblijvende en van zijn arbeid onafhankelijke voorwaarden.
Natuurlijk kan men, relatief gezien, zeggen dat de arbeider steeds in dezelfde verhouding oude
waarde bestendigt als waarin hij nieuwe waarde toevoegt. Het doet er niet toe of de katoen van
1s. stijgt tot 2s. of daalt tot een 1 / 2 s.: in het product van één uur bestendigt hij altijd half zoveel
katoenwaarde als in het product van twee uur, ongeacht de verandering in de waarde van de katoen.
Vindt er verder een verandering plaats in de productiviteit van zijn arbeid, wordt deze groter
of daalt zij, dan zal hij in bijvoorbeeld één arbeidsuur meer of minder katoen verspinnen dan