Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

waarde bevat, die de arbeider arbeid maar de kapitalist niets heeft gekost en die toch het rechtmatige
eigendom van de kapitalist wordt;
3. de arbeider zijn arbeidskracht intact heeft gehouden en haar opnieuw kan verkopen wanneer hij
een koper vindt.
De enkelvoudige reproductie is niets anders dan de periodieke herhaling van deze eerste handeling;
iedere keer wordt weer opnieuw geld in kapitaal omgezet. De wet wordt dus nergens aangetast,
integendeel: de wet krijgt alleen maar de gelegenheid onafgebroken werkzaam te zijn. ‘Verschillende
opeenvolgende ruilhandelingen maken van de laatste ruil niets anders dan de vertegenwoordiger
van de eerste ruil.’ (Sismondi, t.a.p., p. 70)
En toch hebben wij gezien dat de enkelvoudige reproductie voldoende is om deze eerste handeling
— voor zover deze werd beschouwd als een op zichzelf staande transactie — totaal van karakter
te doen veranderen. ‘Van hen, die het nationaal inkomen verdelen, krijgt de één (de arbeider
-M.) ieder jaar een nieuwe aanspraak door een nieuwe arbeid, de anderen (de kapitalisten
-M.) hebben reeds eerder door hun oorspronkelijke arbeid een permanente aanspraak gekregen.’
(Sismondi, t.a.p., p. 111) Het terrein van de arbeid is, zoals bekend, niet het enige terrein waar het
recht van de eerstgeborene wonderen verricht.
Het maakt ook geen verschil wanneer de enkelvoudige reproductie door de reproductie op grotere
schaal, door de accumulatie wordt vervangen. In het eerste geval jaagt de kapitalist de gehele
meerwaarde er door, in het tweede geval geeft hij een bewijs van zijn burgerdeugd door slechts
een deel te verteren en het restant om te zetten in geld.
De meerwaarde is zijn eigendom en is nooit van iemand anders geweest. Besteedt hij deze meerwaarde
aan productie, dan geeft hij, precies als op de dag waarop hij voor het eerst op de markt
verscheen, voorschotten uit zijn eigen fonds. Het doet er absoluut niets toe dat dit fonds deze keer
voortvloeit uit onbetaalde arbeid van zijn arbeiders. Wanneer arbeider B aan het werk wordt gezet
met de meerwaarde, die door arbeider A is geproduceerd, heeft in de eerste plaats A deze meerwaarde
geleverd zonder dat men een duit heeft afgetrokken van de juiste prijs van zijn waar en, in
de tweede plaats, gaat deze hele zaak B volstrekt niet aan. Wat B eist en het recht heeft te eisen is
dat de kapitalist hem de waarde van zijn arbeidskracht zal betalen. ‘Beiden hadden er voordeel
bij: de arbeider omdat men hem de vruchten van zijn arbeid heeft voorgeschoten (dat wil zeggen:
onbetaalde arbeid van andere arbeiders -M.) voordat hij die arbeid heeft verricht (dat wil zeggen:
voordat zijn arbeid vruchten heeft afgeworpen -M.); de patroon omdat de arbeid van deze arbeider
meer waard is dan het arbeidsloon (dat wil zeggen: meer waarde produceert dan de waarde
van zijn arbeidsloon -M.).’ (Sismondi, t.a.p., p. 135)
Het is waar dat het er heel anders uitziet wanneer wij de kapitalistische productie bekijken in de
onafgebroken stroom van haar vernieuwing en wanneer we in plaats van de individuele kapitalist
en de individuele arbeider het geheel, de kapitalistenklasse en tegenover haar de arbeidersklasse
in beschouwing nemen. Daardoor zouden wij echter een maatstaf aanleggen, die geheel vreemd is
aan de warenproductie.
In de warenproductie staan alleen van elkaar onafhankelijke kopers en verkopers tegenover elkaar.
Hun onderlinge betrekkingen lopen ten einde op de vervaldatum van het tussen hen gesloten