Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

[244] Uit een brief van de heer Harris, commissaris van politie in Bolton, in: Reports of Inspectors
of Factories, October 31, 1865, pp. 61-62.
[245] In de lente van 1863 deden de katoenarbeiders een oproep tot vorming van een organisatie
voor emigratie, waarin onder meer wordt gezegd: ‘Slechts weinigen zullen ontkennen dat thans
een omvangrijke emigratie van fabrieksarbeiders absoluut noodzakelijk is. Dat echter een voortdurende
stroom van emigranten te allen tijde nodig is en dat het daarzonder onmogelijk is onze
positie onder normale omstandigheden te handhaven, wordt door de volgende feiten aangetoond:
In 1814 bedroeg de officiële waarde (die slechts een index voor de hoeveelheid is -M.) van de
uitgevoerde katoenen weefsels £17.665.378, de werkelijke marktwaarde £20.070.824. In 1858
bedroeg de officiële waarde van de uitgevoerde katoenen weefsels £182.221.681, de werkelijke
marktwaarde slechts £43.001.322, zodat een tien keer zo grote hoeveelheid tegen weinig meer
dan het dubbele van de vroegere prijs werd verkocht. Dit, voor het land in het algemeen en voor
de fabrieksarbeiders in het bijzonder zo rampzalig resultaat, was het gevolg van een samenloop
van omstandigheden. Eén van de belangrijkste omstandigheden is de voortdurende overvloed van
arbeid, onmisbaar voor deze tak van bedrijvigheid die, op straffe van vernietiging, behoefte heeft
aan een onophoudelijke vergroting van haar markt. Onze katoenfabrieken kunnen worden stilgezet
door de periodiek optredende stagnaties van de handel, welke onder de huidige regelingen
even onvermijdelijk zijn als de dood zelf. Maar daarom staat de menselijke vindingrijkheid nog
niet stil. Hoewel volgens schattingen aan de lage kant in de afgelopen vijfentwintig jaar
6.000.000 mensen dit land hebben verlaten, is zelfs in tijden van de grootste bloei een groot percentage
der volwassen mannen niet in staat op welke voorwaarden dan ook enig werk te vinden
wegens de voortdurende verdringing van arbeid ten einde het product goedkoper te maken.’ Reports
of Inspectors of Factories, April 30, 1863, pp. 51-52. In een volgend hoofdstuk zullen we
zien hoe de heren fabrikanten tijdens de katoencatastrofe op alle mogelijke manieren, zelfs met
hulp van de staat, hebben getracht de emigratie van fabrieksarbeiders te verhinderen.
[246] Children’s Employment Commission, Fourth Report, 1864, p. 108, nr 447.
[247] In de Verenigde Staten komt een dergelijke reproductie van het ambacht op basis van de
machinerie vaak voor. Vandaar dat bij de onvermijdelijke overgang naar het fabrieksbedrijf in dat
land de concentratie, vergeleken met Europa en zelfs vergeleken met Engeland, met zevenmijlslaarzen
zal plaatsvinden.
[248] Vergelijk: Reports of Inspectors of Factories, October 31, 1865, p. 64.
[249] De eerste manufactuur van stalen pennen op grote schaal werd door de heer Gillott in Birmingham
opgericht. Deze manufactuur produceerde in 1851 al meer dan 180 miljoen pennen en
gebruikte jaarlijks 120 ton staalplaat. Birmingham bezit thans voor het Verenigde Koninkrijk het
monopolie van deze industrie. Men produceert daar nu jaarlijks miljarden stalen pennen. Volgens
de telling van 1861 werkten in deze industrie 1.428 personen - waaronder 1.268 vrouwen - vanaf
de leeftijd van 5 jaar.
[250] Children’s Employment Commission, Second Report, 1864, p. LXVIII, nr 415.
[251] En in Sheffield worden zelfs kinderen gebruikt bij het slijpen van vijlen!
[251a] Children’s Employment Commission, Fifth Report, 1866, p. 3, nr. 24; p. 6, nr. 55 en 56; p.
7, nr. 59 en 60.
[252] T.a.p., pp. 114-115, nrs. 6 en 7. Het commissielid merkt terecht op dat, waar elders de machine
de mens vervangt, hier letterlijk de jongen de machine vervangt.
[253] Zie het rapport over de lompenhandel, waarin men talrijke gegevens vindt: Eighth Report
on Public Health, London, 1866, appendix, pp. 196-208.
[254] Children’s Employment Commission, Fifth Report, 1866, p. XVI-XVIII, nr. 86-97; p. 130