Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

vooral de voor de delicatessen zo gevoelige, aristocratische schijnheiligen van de Exeter Hall deze
‘zondagsarbeid’ aanmoedigen. Deze ‘heiligen’, die zich zo beijveren in cute curanda (de zorg
voor het lichamelijk welzijn), tonen hun christendom in de berusting, waarmee zij de overmatige
arbeid, de ontberingen en de honger van anderen verdragen. Obsequium ventris istis (de arbeiders)
perniciosius est (te veel toegeven aan de maag is voor hen (de arbeiders) schadelijk).
[105] ‘In vroegere rapporten hebben wij de verklaringen van verschillende ervaren fabrikanten
gegeven, waaruit bleek dat de extra-uren arbeid. . . ongetwijfeld leiden tot een vroegtijdige uitputting
van de arbeidskracht van de arbeiders.’ T.a.p., 64, p. XIII.
[106] Cairnes, The Slave Power, pp. 110-111.
[107] John Ward, History of the Borough of Stoke-upon-Trent, London, 1843, p. 42.
[108] De redevoering van Ferrand in het Lagerhuis op 27 april 1863.
[109] ‘Dat de fabrikanten deze (de overtollige bevolking) zouden absorberen en verbruiken. Dit
waren letterlijk de woorden, zoals die door de katoenfabrikanten werden gebruikt.’ T.a.p.
[110] T.a.p. Ondanks de beste wil van de wereld verkeerde de heer Villiers ‘juridisch’ in de positie
dat hij het verzoek van de fabrikanten moest afwijzen. Deze heren bereikten door de welwillende
houding van de plaatselijke armenbesturen toch hun doel. De heer A. Redgrave, fabrieksinspecteur,
geeft de verzekering dat deze keer het systeem, volgens hetwelk de wezen en de kinderen
van de paupers ‘wettelijk’ golden als apprentices (leerlingen), ‘niet gepaard zou gaan met de
oude misstanden’ — vergelijk voor deze misstanden Engels, t.a.p. — ofschoon ongetwijfeld in
één geval ‘het systeem werd misbruikt met betrekking tot meisjes en jonge vrouwen, die van de
Schotse landbouwgebieden naar Lancashire en Cheshire werden gebracht’. Volgens dit ‘systeem’
sluit de fabrikant voor bepaalde perioden een contract af met de besturen van de armenhuizen.
Hij voedt, kleedt en huisvest de kinderen en hij geeft hen een kleine toelage in geld. De volgende
opmerking van de heer Redgrave klinkt vreemd, vooral wanneer men bedenkt dat zelfs onder de
voor de Engelse katoenindustrie voorspoedige jaren het jaar 1860 uniek is en dat de arbeidslonen
bovendien hoog waren, omdat de buitengewone vraag naar arbeid afstuitte op de ontvolking van
Ierland, op de weergaloze migratie uit de Engelse en Schotse landbouwgebieden naar Australië
en Amerika en op de absolute daling van de bevolking in enkele Engelse landbouwgebieden, gedeeltelijk
ten gevolge van een goed geslaagde vernietiging van levenskracht, gedeeltelijk door de
afroming van de beschikbare bevolking door de handelaren in mensenvlees. En ondanks dit alles
verklaart de heer Redgrave: ‘Dit soort arbeid (van kinderen uit armenhuizen -M.) wordt alleen
gezocht wanneer geen andere arbeid te krijgen is, want het is dure arbeid (highpriced labour).
Het gewone arbeidsloon van een jongen van 13 jaar bedraagt ongeveer 4s. per week; maar 50 of
100 van zulke jongens te huisvesten, kleden, voeden, te voorzien van medische hulp en van een
passend toezicht en hen bovendien een kleine toelage in geld te geven, is voor 4s. per hoofd per
week onmogelijk.’ Reports of Inspectors of Factories, 30 april 1860, p. 27. De heer Redgrave
vergeet ons te vertellen hoe de arbeider zelf dit alles voor zijn kinderen tegen een arbeidsloon van
4s. kan klaarspelen wanneer de fabrikant dit niet kan doen voor 50 of 100 jongens, die gemeenschappelijk
worden gehuisvest, gevoed en verzorgd. Om het trekken van verkeerde conclusies uit
de tekst te voorkomen, moet ik hier nog opmerken dat de Engelse katoenindustrie, sinds deze onder
de fabriekswet van 1850 met de daarbij behorende regeling van de arbeidstijden en dergelijke
valt, als de modelindustrie van Engeland moet worden beschouwd. De arbeider in de Engelse katoenindustrie
heeft het in ieder opzicht beter dan zijn lotgenoot op het vasteland. ‘De fabrieksarbeider
in Pruisen werkt per week minstens 10 uur meer dan zijn Engelse mededinger en wanneer
hij thuis met een eigen weefgetouw werkt, is zijn arbeid zelfs niet tot deze additionele uren be-