Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

de grofste gewelddaden tegen personen beschouwt, zodra dit nodig is om de grondslagen te leggen
van de kapitalistische productie. De gehele reeks berovingen, gruweldaden en volkskwellingen,
die de gewelddadige volksonteigening van de laatste dertig jaar van de vijftiende eeuw tot
het einde van de achttiende eeuw vergezellen, brengt hem slechts tot de ‘geriefelijke’ slotsom: ‘Er
moet een juiste verhouding tot stand worden gebracht tussen akkerland en weideland. Nog in de
gehele veertiende eeuw en in het grootste deel van de vijftiende eeuw was er 1 acre weideland op
2, 3 en zelfs 4 acres akkerland. In het midden van de zestiende eeuw veranderde deze verhouding
tot 2 acres weideland op 2 acres akkerland, later tot 2 acres weideland op 1 acre akkerland, totdat
ten slotte de juiste verhouding van 3 acres weideland op 1 acre akkerland werd bereikt.’
In de negentiende eeuw ging natuurlijk zelfs de herinnering aan het verband tussen landbouwer
en gemeenschappelijk grondbezit verloren. Om van de latere tijd helemaal niet te spreken; welke
schadevergoeding kreeg de plattelandsbevolking ooit voor de 3.511.770 acres gemeenschappelijke
grond, waarvan zij in de periode 1801-31 werd beroofd en die door het parlement door de
landlords werd geschonken aan de landlords?
Het laatste grote onteigeningsproces der boeren van de grond is ten slotte het zogenaamde clearing
of estates — vrijmaken van de landgoederen, in feite verjaging van de landgoederen. Alle tot
dusver behandelde Engelse methoden culmineerden in clearing. Zoals we hierboven bij de beschrijving
van de huidige situatie zagen gaat het, nu er geen onafhankelijke boeren meer zijn weg
te jagen, om de clearing van de arbeidershuisjes, zodat de landarbeiders op de door hen bewerkte
grond zelfs niet meer de nodige ruimte voor hun eigen behuizing vinden. De eigenlijke betekenis
van de clearing of estates leren wij echter slechts kennen in het geprezen land van de moderne
romanliteratuur, in de Schotse Hooglanden. Daar wordt het proces gekenmerkt door zijn systematisch
karakter, door de grote schaal, waarop het in één klap wordt uitgevoerd — in Ierland hebben
de landheren het klaargespeeld verschillende dorpen gelijktijdig vrij te maken, in de Schotse
Hooglanden gaat het om oppervlakten van de omvang van de Duitse hertogdommen — en ten
slotte door de bijzondere vorm van het verduisterde grondbezit.
De Kelten van de Schotse Hooglanden waren verdeeld in clans (stammen) en iedere clan was de
eigenaar van de grond, waarop hij zich had gevestigd. De vertegenwoordiger van de clan, zijn
opperhoofd of ‘grote man’, was slechts in naam eigenaar van deze grond, zoals de koningin van
Engeland in naam eigenaresse is van de gehele bodem van het rijk. Toen het de Engelse regering
was gelukt de onderlinge oorlogen tussen deze ‘grote mannen’ en hun voortdurende invallen in
de Schotse laagvlakten te onderdrukken, gaven de opperhoofden van de clans hun oud roversbedrijf
geenszins op: zij wijzigden slechts de vorm. Op eigen gezag veranderden zij het titulair-eigendomsrecht
in privaat-eigendomsrecht en aangezien zij hierbij op verzet van de leden van de
clan stuitten, besloten zij dezen met gebruik van geweld te verdrijven. ‘Een koning van Engeland
zou zich evengoed het recht kunnen aanmatigen zijn onderdanen de zee in te drijven,’ zegt professor
Newman.[213] Deze revolutie, die in Schotland na de laatste opstand van de volgelingen
van de troonpretendent begon, kan men in de eerste fasen volgen bij Sir James Steuart[214] en bij
James Anderson.[215] In de achttiende eeuw werd tevens de van het land gejaagde Kelten het
emigreren verboden ten einde hen met geweld naar Glasgow en naar de andere fabriekssteden te
drijven.[216] Als voorbeeld van de in de negentiende eeuw gevolgde methoden[217] kan hier
worden volstaan met de clearings (vrijmakingen) van de hertogin van Sutherland. Deze economisch
geschoolde dame besloot onmiddellijk bij haar aanvaarding van de regering een radicale