Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

ehoeften, opleidingskosten van de arbeider, rol van vrouwen- en kinderarbeid, productiviteit van
de arbeid, extensieve en intensieve grootte van de arbeid. Zelfs voor de meest oppervlakkige vergelijking
is het noodzakelijk dat men eerst het gemiddelde dagloon voor dezelfde bedrijfstak in
verschillende landen herleidt tot een arbeidsdag van gelijke lengte. Na op deze wijze de daglonen
te hebben genivelleerd, moet het tijdloon weer worden omgezet in stukloon, omdat alleen het
stukloon een maatstaf levert, zowel voor de productiviteit als voor de intensiteit van de arbeid.
In ieder land bestaat een bepaalde, gemiddelde intensiteit van de arbeid; ligt bij de productie van
een waar de arbeid beneden dit gemiddelde, dan wordt meer tijd gebruikt dan maatschappelijk
noodzakelijk is en kan die arbeid dus niet gelden als arbeid van normale kwaliteit. Slechts die
mate van intensiteit, die boven het nationale gemiddelde ligt, kan binnen de grenzen van een land
de waardemaat veranderen door de enkele duur van de arbeidstijd. Dit ligt anders op de wereldmarkt,
waarvan de afzonderlijk landen de samenstellende delen zijn. De gemiddelde intensiteit
van de arbeid varieert van land tot land: in het ene land is zij groter, in het andere kleiner. Deze
nationale gemiddelden vormen een schaal, waarvan de gemiddelde eenheid van de universele arbeid
de maateenheid is. Vergeleken met de minder intensieve nationale arbeid produceert de meer
intensieve nationale arbeid in hetzelfde tijdsverloop meer waarde, welke in meer geld wordt uitgedrukt.
De waardewet ondergaat in haar internationale toepassing echter een nog sterkere wijziging
doordat op de wereldmarkt de meer productieve nationale arbeid tevens geldt als meer intensief,
zolang de meer productieve natie niet door de concurrentie gedwongen wordt de verkoopprijs van
de waren tot hun waarde te verlagen.
Naarmate in een land de kapitalistische productie ontwikkeld is, liggen daar ook de nationale intensiteit
en productiviteit van de arbeid boven het internationale niveau.[64a] De verschillende
hoeveelheden waren van dezelfde soort, die in verschillende landen in een gelijke arbeidstijd
worden geproduceerd, bezitten dus ongelijke internationale waarden, die worden uitgedrukt in
verschillende prijzen, dat wil zeggen in geldsommen, die variëren met de internationale waarden.
De relatieve waarde van het geld zal dus kleiner zijn bij het volk met een meer ontwikkelde kapitalistische
productiewijze dan bij het volk met een minder ontwikkelde kapitalistische productiewijze.
Hieruit volgt dat het nominale arbeidsloon, het in geld uitgedrukte equivalent van de arbeidskracht,
bij het eerste volk eveneens hoger zal zijn dan bij het tweede; dit wil geenszins zeggen
dat dit ook opgaat voor het werkelijke loon, dat wil zeggen voor de bestaansmiddelen, die de
arbeider ter beschikking worden gesteld.
Echter ook afgezien van dit relatieve verschil van de geldwaarde in verschillende landen zal men
vaak zien dat het loon per dag, week, enzovoort, bij het eerste volk hoger ligt dan bij het tweede,
terwijl de relatieve prijs van de arbeid, dat wil zeggen de prijs van de arbeid in verhouding zowel
tot de meerwaarde als tot de waarde van het product, bij het tweede volk hoger ligt dan bij het
eerste.[65]
J.W. Cowell, lid van de Fabriekscommissie van 1833, kwam na een nauwgezet onderzoek van de
spinindustrie tot de slotsom dat ‘in Engeland voor de fabrikanten de lonen eigenlijk lager liggen
dan op het Europese vasteland, ofschoon zij voor de arbeiders hoger kunnen zijn’ (Ure, p. 314).
De Engelse fabrieksinspecteur Alexander Redgrave toont in het fabrieksrapport van 3 oktober