Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

ter naast elkaar voorkomen, heeft men steeds vergeefse pogingen in het werk gesteld ze te behandelen
alsof ze uit dezelfde materie bestonden. Wanneer men veronderstelt dat dezelfde arbeidstijd
zich voortdurend ongewijzigd in dezelfde verhouding van zilver en goud belichaamt, dan veronderstelt
men in feite dat zilver en goud uit dezelfde materie bestaan en dat een bepaalde hoeveelheid
van het minder waardevolle metaal een onveranderlijk deel van een bepaalde hoeveelheid
goud vormt. Vanaf het bewind van Edward III tot aan de tijd van George II is de geschiedenis van
het Engelse geldwezen de geschiedenis geweest van een voortdurende reeks van storingen, welke
voortvloeiden uit de botsing tussen de wettelijke vaststelling van de waardeverhouding tussen
goud en zilver en hun werkelijke waardeschommelingen. Nu eens werd het goud, dan weer het
zilver te hoog gewaardeerd. Het te hoog geschatte metaal werd aan de circulatie onttrokken, gesmolten
en uitgevoerd. De wettelijke waardeverhouding tussen beide metalen werd dan weer bij
wet veranderd, maar de nieuwe nominale waarde kwam dan spoedig opnieuw in strijd met de
werkelijke waardeverhouding. — In onze eigen tijd heeft de zeer zwakke en voorbijgaande daling
van de waarde van het goud ten opzichte van het zilver (ontstaan door de Indisch-Chinese
vraag naar zilver) in Frankrijk hetzelfde verschijnsel in sterke mate te zien gegeven: het zilver
werd uitgevoerd en werd door het goud uit de circulatie verdreven. Gedurende de jaren 1855,
1856 en 1857 bedroeg het overschot van de Franse goudinvoer op de Franse gouduitvoer
£41.580.000, terwijl het overschot van de Franse zilveruitvoer op de zilverinvoer £34.704.000 [in
de 2e en 3e editie: £14.704.000) bedroeg. Inderdaad, in landen waar beide metalen wettig waardemeter
zijn — dat wil zeggen: waar beide metalen als betaling moeten worden geaccepteerd,
maar een ieder naar wens met zilver of met goud kan betalen — doet het in waarde stijgende metaal
agio; dit metaal meet, als iedere andere waar, zijn prijs aan het overschatte metaal, dat nu
alléén als waardemeter functioneert. De ervaring, op dit gebied in de geschiedenis opgedaan, is
kort samen te vatten: waar volgens de wettelijke bepalingen twee waren de functie van waardemeter
verrichten, is er altijd maar één, die in feite deze positie inneemt.’ Karl Marx, t.a.p., pp. 52,
53.
[54] Noot bij de tweede druk. De wonderlijke toestand dat in Engeland het ons goud als geldeenheid
niet in evenredige delen is verdeeld, wordt als volgt verklaard: ‘. . . ons muntstelsel was oorspronkelijk
slechts aangepast bij het gebruik van zilver — vandaar dat een ons zilver altijd in een
bepaald, geschikt aantal munten kan worden verdeeld; maar toen later goud werd ingevoerd in
een muntstelsel, dat enkel bij zilver was aangepast, kon een ons goud niet over een gepast aantal
muntstukken worden verdeeld.’ Maclaren, History of the Currency, London, 1858, p. 16.
[55] Noot bij de tweede druk. In Engelse geschriften is de verwarring over waardemeter (measure
of value) en prijsstandaard (standard of value) onbeschrijfelijk groot. Men verwart voortdurend
hun functies en dus ook hun benamingen.
[56] Deze volgorde is trouwens historisch niet algemeen geldend.
[57] Zo duidt het Engelse Pound minder dan een derde van zijn oorspronkelijk gewicht aan, het
Schotse Pound van vóór de Unie nog slechts 1 / 36 , de Franse Livre 1 / 74 , de Spaanse Maravedi
minder dan 1 / 1000 en de Portugese Rei een nog veel kleinere fractie.
[58] Noot bij de tweede druk. ‘De munten, waarvan de namen nu nog slechts denkbeeldig zijn,
zijn bij alle volkeren de oudsten; zij waren echter allemaal gedurende een zekere tijd reëel en
juist omdat ze reëel waren, heeft men er mee gerekend.’ Galiani, Della Moneta, t.a.p., p. 153.
[59] In zijn Familiar Words wijst de heer David Urquhart op het monsterlijke (!), dat heden ten
dage een pond sterling, de eenheid van de Engelse geldstandaard, gelijk is aan ongeveer 1 / 4 ons