Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

enzovoort. Bovendien was de nieuwe grondaristocratie de natuurlijke bondgenoot van de nieuwe
bancocratie, het pas uit het ei gekropen hoge geldwezen en van de toen op beschermende rechten
steunende grootindustriëlen. De Engelse bourgeoisie handelde evenzeer uit eigenbelang als de
Zweedse stadsburgers die, omgekeerd, samen met hun economische bondgenoten, de boeren, de
koningen (sinds 1604, later onder Karel X en Karel XI) steunden bij hun gewelddadige pogingen
om de kroongoederen uit handen van de oligarchie weer in eigen bezit te krijgen.
Het gemeenschappelijk grondbezit - dat we beslist moeten onderscheiden van het zo juist genoemde
staatsbezit - was een oud-Germaanse instelling, die onder de feodaliteit bleef bestaan.
We hebben gezien hoe de gewelddadige usurpatie van de gemeenschappelijke grond, welke
meestal gepaard gaat met omzetting van akkers in weiden, begint tegen het einde van de vijftiende
eeuw en in de zestiende eeuw voortduurt. Maar in die tijd voltrok zich het proces als een individuele
daad van geweld, waartegen de wetgever zich 150 jaar tevergeefs verzette. De vooruitgang,
die men hierbij in de achttiende eeuw had geboekt, blijkt uit het feit dat nu de wet zelf het
middel wordt tot roof van het volksbezit, ofschoon de grote boeren daarnaast ook hun minne, onafhankelijke
eigen methoden toepassen.[203] De parlementaire vorm van de roof zijn de bills for
enclosures of commons (wetten voor de omheining van gemeenschappelijk grondbezit), met andere
woorden decreten, waarmee de grondbezitters zichzelf het volksbezit schonken als privébezit,
decreten tot onteigening van het volk. Sir F. M. Eden weerlegt zijn eigen snugger advocatenpleidooi
- waarin hij het gemeenschappelijke eigendom tracht voor te stellen als het particuliere
eigendom van de in de plaats van de feodale heer getreden grootgrondbezitter - doordat hij zelf
een ‘algemene wet voor de omheining van de gemeenschappelijke gronden’ eist, dus toegeeft dat
een parlementaire staatsgreep nodig is voor hun omzetting in particulier eigendom, en aan de andere
kant echter van de wetgever ‘schadevergoeding’ eist voor de onteigende armen.[204]
Terwijl de onafhankelijke yeomen werden vervangen door tenants-at-will — kleine pachters met
een opzegtermijn van een jaar, een onderdanige en van de willekeur van de grondbezitter afhankelijke
groep — droeg, behalve de roof van de staatsdomeinen, vooral de systematisch bedreven
diefstal van de gemeenschappelijke grond bij tot de groei van die grote pachthoeven, die men in
de achttiende eeuw kapitaalpachthoeven[205] of koopmanspachthoeven[206] noemde, en tot het
‘vrij maken’ van de plattelandsbevolking als proletariaat voor de industrie.
In de achttiende eeuw begreep men echter nog niet zo goed als in de negentiende eeuw de overeenkomst
tussen nationale rijkdom en armoede van het volk. Vandaar de heftige polemieken in de
economische literatuur van die tijd over de enclosure of commons (omheining van de gemeenschappelijke
gronden). Uit het uitvoerige materiaal, dat mij ter beschikking staat, geef ik enkele
citaten, omdat we daardoor een levendige voorstelling krijgen van de situatie.
‘In vele gemeenten van Hertfordshire,’ zegt een verontwaardigd schrijver, ‘zijn 24 pachthoeven,
met gemiddeld 50-150 acres aan grond, samengevoegd tot drie pachthoeven.’[207] ‘In Northamptonshire
en in Lincolnshire heeft op grote schaal omheining van de gemeenschappelijke
gronden plaatsgevonden en de meeste hieruit voortgekomen nieuwe bezittingen zijn omgezet in
weidegronden; ten gevolge hiervan worden op vele bezittingen, waar vroeger 1.500 acres werden
geploegd, nu nog geen 50 acres geploegd. . . Ruines van wat vroeger woningen, schuren, stallen,
enzovoort waren,’ zijn de enige sporen van de vroegere bewoners. ‘Honderd huizen en gezinnen
zijn op vele plaatsen ineengeschrompeld. . . tot acht of tien. . . In de meeste gemeenten, waar de